Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim

Edeple Gelen Lutufla Gider

Edeple varan lütufla döner..



Görgü kurallarını bilmek elbette takdire değer. Fakat en kıymetli sofra adabı, misafir olduğunu bilip sofra sahibinin izzet ve ikramına saygıyla karşılık vermektir; ona hürmeten, sofranın sükûnetini, bereketini kaçıracak her türlü davranıştan kaçınmaktır.


Tatlı bir heyecan ve ürpertinin iliklerimize kadar işlediği günlerdeydi. Hacı adayları mahşer öncesinin provasını yaparcasına, çıkılacak yolculuğun son hazırlıklarını bitirmek üzereydi. Sıra büyükleri, akraba ve dostları ziyaret edip helalleşmeye gelmişti.


Dualarla yola çıkmak

Ziyarete büyüklerden başlamak Hak dostlarının edebiydi. Bunun için sefer edip Zamanın Kutlusu'na varmak, huzura girmek gerekiyordu. Kutsî bir nazarın saçtığı nurlarla ruhu bir kez daha yıkamak... Himmetle örülmüş çelik zırhın içine girip, edepsizlik ve musibetlere kalkan yapmak... Duaların manevi gerilimiyle saflaşıp gönül ferahlığıyla yola koyulmak zamanıydı.

Huzura kabul edilenlerin çıkarken yüz ifadelerinden lütufla döndükleri her halleriyle belliydi. Hiç şüphe yok ki,

"Edeple varanlar lütufla dönerler."

Gerçekten de lütuf ve keremle dönmüşlerdi. Sevinçten ortalık bayram yerine dönmüştü. Zamanın Kutlusu onlara: "Bizi de dualarınızdan eksik etmeyin." demişti. Ruhunuzun derinliklerinden kopup gelen bir feryat o anda şöyle haykırmak ister:

"Kusurlara bulanmış haccımın içinde eğer tek bir ecir varsa sana feda olsun!"

Hz. ömer r.a. da bir gün böyle yüce bir huzura çıkmış ve umre için Allah Rasulü s.a.v.'den izin istemişti. Onlar her işlerini Gönüller Sultanı'na arz eder ve O'nun izni olmadan nafile ibadet bile yapmazlardı. itikafa girerken dahi izin isterlerdi. Alemlerin Efendisi Hz. ömer'e izin vermiş ve

"Kardeşim bizi de duana ortak et." demişti.

Bu mübarek söz Hz. ömer'i hayatının sonuna kadar duygulandırıp coşturmaya yetmişti. Nitekim daha sonraları:
"O gün dünyalar benim olsaydı, o kadar sevinmezdim." demiştir.

Baştan aşağı edepten ibaret olan yiğit oğlu yiğitlerin bile ödlerinin koptuğu mübarek makamlar vardır ki, bunların başında Mekke ve Medine gelir. çünkü bütün iyilikler gibi kötülükler de Mekke'de yüz binle, Medine'de ise binle çarpılır. Sonra Hz. Rasulullah s.a.v.'i üzen bir kimse, bu zararını hayatı boyunca ağlayıp yalvarmaktan başka ne ile karşılayabilir?

Dua ve himmet olmadan o kutsî toprakların edebine kim riayet edebilir ki?.. Yapılan küçük edepsizlikler dahi o mübarek makamlarda büyük birer cürüm haline dönüşür. Oralardan ya hayatınızın kârı ile ya da -Allah korusun- zararıyla dönersiniz.

En bereketli sermaye

Gecenizi gündüzünüzü dolu dolu nafile ibadetle geçirmemişseniz, elinize geçen fırsatları bir ölçüde ziyan etmişsiniz denilebilir. Fakat bu suretle zarara girmiş olmazsınız da, kârdan geri kalmış olursunuz. Ama "edep" tahsil etmeden kutsî zatlara ve mekânlara gitmişseniz, edepsizliğin zararını ne ile kapatabilirsiniz?

işte bu endişe ve mülahazalarla dolu iken daha oracıkta himmet imdadımıza yetişmiş ve Cenab-ı Hak karşımıza edep timsali bir gönül erbabını çıkarmıştı. Bu zat iki büyük Allah dostuna hizmet etmiş, şimdilerde ise Zamanın Kutlusu'ndan edep tahsiline devam ediyordu. Hayatı boyunca dümdüz bir çizgide dosdoğru giden ender zatlardan biriydi. Sağa sola saptığını gören olmamıştı. incelik ve nezaketiyle muhataplarını utandırırdı. Hasılı, seven ve sevilen bir zattı... Kutlu yolun yolcuları sordular: Bu yolculuğun adabından söz eder misiniz? Gönül dostu, Sâdât-ı Kiram'dan örneklerle edep anlattı. Zaten sevenler her meseleyi sevgilinin dilinden anlatırlar. özetle şöyle dedi:

Kâbe Allah'ın evidir.1 Mekke'nin ahalisi Allah'ın komşuları hükmündedir. Hacılar da hadis-i şerifte belirtildiği üzere kulları arasından seçtiği heyetlerdir. Dua ederlerse duaları kabul edilir, mağfiret dilerlerse bağışlanırlar. Aynı şekilde Medine-i Münevvere'nin ahalisi Hz. Rasulullah s.a.v.'in komşularıdır. Dünyanın dört bir tarafından akın eden ziyaretçiler ise, misafirleridir.

O yüzden bu iki mübarek beldenin ahalisini ve ziyaretçilerini üzmek son derece tehlikelidir. Hatta alışveriş esnasında ileri gidip aşırı derecede pazarlık etmek bile doğru değildir. Zira böyle bir davranış onları üzebilir. Bir miktar fazla ödeseniz bu sizi fakir yapmaz. Ama onları üzerseniz Allah ve Rasulü'nü gücendirebilirsiniz.

Misafirden beklenen edepli olmasıdır

Sonra Gavs Hazretleri'nden naklen bir menkıbe anlattı. Dedi ki:

Velilerden bir zat Medine-i Münevvere'ye yerleşmişti. Bir gün bu zat hastalandı ve hizmetçisini çağırarak çarşıdan yoğurt almasını emretti. Az sonra dönen hizmetçiye yoğurdu kaça aldığını sordu. Fiyatı öğrenince de: "Amma da pahalıymış ha!" dedi. "

Ehlullahtan olan bu zat, o gece rüyasında Hz. Rasulullah s.a.v.'i gördü. Sitemli bir vaziyette arkasını dönmüş ve kendisini şöyle azarlıyordu: "Bizim beldemizin yoğurdunu pahalı bulan, bizim beldemizi terk etsin!"

Büyük bir korku ve telaşla uyanan zat, başını duvarlara vurup ağlamaya başladı. Gözlerinden yaş yerine adeta kan akıtmaya başlamıştı. Orada bulunan başka bir mana dostu kendisine şu tavsiyede bulundu: "Affedilmek istiyorsan, Hz. Rasulullah s.a.v.'in amcası Hz. Abbas r.a.'ın kabrine git ve onun şefaatçi olmasını, senin için iki Cihan Güneşi'ne yalvarmasını iste." Bu tavsiyeyi yerine getiren velî zat, o gece yine Allah Rasulü s.a.v.'i rüyada gördü. Alemlerin Efendisi ona arkası dönük şöyle diyordu:

"Tamam affedildin ama bizim beldemizi terk et!"

Sonra şöyle devam etti: işte bu yüzden iki mübarek beldenin halkına ve misafirlerine son derece nazik davranmalısınız. Gıyaplarında konuşurken de onları aşağılayıcı sözlerden şiddetle kaçınmalısınız.

Bir başka zat da şu sohbeti yapmıştı: Gavs-ı Bilvanisî k.s. Hazretleri bir keresinde Medine-i Münevvere'de oranın ahalisinden birinin çocuğuyla oturmuş, oyuncak arabayla oynamıştı. çocuk ayrılıncaya kadar da oyunu bırakmamıştı. Yine bu zatın torunlarından baştan aşağı edep manzumesi olan bir seyyidin Medineli bir gence gösterdiği fevkalâde hürmet ve tevazu gerçekten görülmeğe değer bir husustu.

Sonunda varılacak yer cennet olunca..

Bilumum haram ve günahlardan kaçınmak edeptir.
Farz, vacip ve sünnet-i seniyye ile amel etmek edeptir.
Allah Tealâ'yı görüyormuşçasına ibadet etmek, O'nun her an bizi gördüğünü, açık gizli bütün halimize vakıf olduğunu bilerek davranmak edeptir.
Hangi renkten, hangi ırktan olursa olsun oradaki müminlere hizmet etmek, onlara lütuf ve keremle muamele etmek, güzel ahlâk, haya edeptir.
Diline sahip olmak, kimsenin kalbini kırmamak, nefsi için herhangi bir davada bulunmamak, sabır ve sükunetle hareket etmek edeptir..
Otelde, asansörde, araçlarda ve elden geldiğince, güç yettiğince tavaf esnasında kadın-erkeğin birbirine karışmadan vazifelerini yapması son derece mühim bir edeptir..

imam-ı Rabbanî Hazretleri k.s. buyuruyor ki:

"Edeplerden bir edebi korumak, tenzihî bile olsa bir mekruhu terk etmek, zikirden, murakabe ve teveccühten daha efdaldir."

Burada iki hadis-i şerifi hatırlamakta fayda var:

"Kim Allah için hacceder, bu esnada kötü işlerden ve Allah'a karşı gelmekten sakınırsa -kul hakları müstesna- annesinin onu doğurduğu günkü gibi (günahlarından arınmış olarak hacdan) döner."

"içine günah karışmamış ve kabul olunmuş bir haccın karşılığı ancak cennettir." Yani edeple haccedenlerin hacları kabul görebilir. Onların varacağı yer ise cennettir. işte hac budur. Kısaca edepten ibarettir.

şair Nâbi ne güzel söylemiştir:


Sakın terk-i edebten kûy-ı Mahbubu Hüda'dır bu
Nazargâh-ı ilâhidir, makam-ı Mustafa'dır bu
Muraât-i edeb şartıyla gir Nâbi bu dergâha
Metâf-ı kudsiyândır, bûsegâh-ı enbiyadır bu!


Kâbe de konuşur

şüphesiz her yerde edepli olmak lazımdır. Fakat bu gibi makamlarda belki bin kere daha edepli olmalıdır. Hatta denilebilir ki bu iki makamda yani Kâbe ve Mescid-i Nebevî'nin hariminde kalbi dahi korumak gerekir. çünkü Allah Tealâ bu makamlara içten ve dıştan O'nun adına hürmet edilmesinden hoşnut olur.

Buna şaşırmamak gerekir. Zira Kâbe'nin manevi bir hakikati vardır ki, Hakikat-i Ahmediyye'nin bir başka yönünü teşkil eder. Bu hakikat Allah'ın izniyle gören, işiten ve dile gelebilen bir hakikattir ve makamı çok yüksektir. Bizler sadece Beytullah'ın taştan örülmüş mübarek yüzüne bakabiliyoruz. şayet hakikati bir an için açılmış olsaydı, o anda ruhumuzu teslim ederdik. çünkü ona bakmaya asla güç yetiremezdik. Velilerin havassı ise böyle değildir. Kim bilir onlar tavaf ederken Kâbe ile aralarında ne gibi konuşmalar ve hangi sırlar cereyan etmektedir?

Büyük veli Muhyiddin ibn Arabî Hazretleri k.s. tavaf esnasında Kâbe'nin kendisine hitab edip konuştu ğunu, bunu bizzat kulağıyla duyduğunu, aralarında geçen konuşmalardan sonra kendisinin o anda hazırlıksız olarak bir şiir söylediğini belirtmektedir. Hatta bu şiirlerini meşhur Fütuhat-ı Mekkiyye adlı eserinde zikretmiştir.

ibn Arabî Hazretleri başka bir seferinde şöyle demektedir: "Bir gün Kâbe'ye baktım kendisini tavaf etmemi istiyor, zemzem ise, bize kavuşmayı arzu ederek kendi suyundan bol bol içmemi diliyordu. Her ikisine hitaben beyitler söyledik..."



Görülüyor ki, Beytullah sadece taş bir binadan ibaret değildir. Ehlullah orada ve Hazreti Rasulullah s.a.v.'in Ravza-i Tahire'sinde çok manalara muttali olabilmektedirler. Yukarıda anlatılan hususlar adı geçen mübarek makamların heybetini hissetmek ve edebi muhafaza etmek açısından önem arz etmektedir.

Edepli bir ecdadın torunları

Elbette ki mukaddes topraklarda mübarek makamlar Kâbe-i Muazzama'dan ve Ravza-i Tahire'den ibaret değildir. O bölgenin her karışı Hz. Rasulullah s.a.v.'in, sair Peygamberlerin -salât ve selam üzerlerine olsun- Sahabe-i Kiram Efendilerimizin -Allah hepsinden razı olsun- ve Evliyaullahın -Hak Tealâ sırlarını mukaddes kılsın- mübarek ayaklarının değdiği yerlerdir. Bir sahabi kabrine gittiğiniz zaman kendinizi küçük bir Ravza'nın önünde duruyormuş gibi hissedersiniz. Rabıta ile huzura girer, selam verir ve mübarek ruhlarına Kur'an okursunuz.

iki Cihan Güneşi s.a.v.'in edebinden nasibi olmayan O'nun nurlu yolundan istifade edemez. ince bir duyuş, ince bir hissiyata sahip olan büyükler kutsî mekânlarda diğer yerlere nispetle edebe çok daha fazla dikkat etmişlerdir. imam Malik rh.a Hazretleri, Allah Rasulü s.a.v.'in bastığı toprağa hürmeten Medine-i Münevvere'de ------ üstüne binmemiş, ayakkabı da giymemiştir.

Sultan Abdülhamid Han k.s. Hazretleri zamanın büyük velilerindendi. istanbul'dan Medine-i Münevvere'ye kadar tren hattı yaptırmıştı. Allah Rasulü s.a.v.'in muazzez ruhlarını gürültüyle rahatsız etmemek için Medine istasyonu'nda rayların altına keçe döşetmişti. Osmanlı'nın o ince ruhlu insanları Mescid-i Nebevî'yi tamir ederken yine aynı maksatla çekiçlerine keçe bağlıyorlardı. Bu zamanın Kutlusu k.s. Sahabi kabirlerini ziyaret ederken mezarlıkta ayakkabılarını çıkarıyor ve derin bir hürmetle huzurlarına giriyordu. Allah onlardan razı olsun ve gölgelerini başımızdan eksik etmesin.

şair ne güzel söylemiş:


Ehli dil arasında aradım, kıldım talep
Her hüner makbul imiş, illâ edep illâ edep...


Allah Tealâ her türlü mekândan ve yaratıkların hallerine benzemekten münezzehtir. Buradaki Beytullah, Allah'ın evi ifadesi mecazidir.


SEMERKAND Dergisi

Hayatın İçinden İslam