Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim

edep !

Güzel hallere ve huylara sahip olma ve utanılacak hareketlerden sakınma, her hususta haddini bilip, sınırı gözetme hâli” olarak tarif edilmeye çalışılan, “iyi ahlak, incelik terbiye manalarıyla” özetleyebileceğimiz, günlük yaşantımızda en fazla muhtaç olduğumuz, toplumsal yansımalarının her fert tarafından mutlaka hissedildiği davranış biçimine “edep” denir.

Edep hakkında söylenen kıymetli sözleri paylaşarak konumuza devam edelim: “Âdemoğlunun edepten nasibi yok ise insan değildir. Âdemoğlu ile hayvan arasındaki fark budur. Gözünü aç ve gör ki bütün Allahü teâlânın kelâmının manası, âyet âyet edebden ibârettir.” (Şems–i Tebrîzî)

“İnsanlar edebe ilimden çok daha fazla muhtacdır.” (Abdullah bin Menâzil)

“En büyük edep, ilâhî hududu muhafaza etmek, gözetmek, Allahü teâlânın emirlerine uymak, yasaklarından sakınmaktır.” (Abdülhakîm–i Arvâsî)

“Din büyüklerinin yolu baştan sona edebdir.” (İmâm–ı Rabbânî)

“Bir kimsenin edepli olması, iyi kalplilik ve akıllılık alâmetidir.” (Sırrîy–i Sekatî)

"Edep döküntüleri, zıynet döküntülerinden daha evladır" (Hz. Osman).

“Kul için güzel edepden daha iyi mertebe görmedim. Çünkü aklın hayatı edebdir. İnsan edep ile dünya ve âhirette yüksek derecelere kavuşur.” (Ebû Osman Hîrî)

“Edep ehli edepden hâli olmaz, Edepsiz ilim öğrenen âlim olmaz.” (M.Sıddîk bin Saîd)

“İlim meclislerinde aradım, kıldım talep, İlim geride kaldı ille edeb ille edeb. Edeb bir tâc imiş nur– i Hudâ’dan Giy ol tâcı emin ol her belâdan” (Yunus Emre)

Edep, insanoğlunun bütün bir hayatını kapsadığı için, Allah’a kulluk çerçevesinde ibadetlerin de edep şartları vardır. Gerek ibadet gerek diğer davranışlarda ki edepli davranış muhakkak ki o harekete güzellik kazandıracak, ona göre de değer kazanacaktır. Edebi; Allah’a karşı edep, Kula karşı edep şeklinde iki kısma ayırabiliriz. Allah’a karşı edep; emirlerini güzel bir teslimiyetle ve severek yerine getirmek, yasaklarından ateşten kaçar gibi kaçınmaktır.

Kula karşı edep; kişilik hak ve hukukunu gözeterek, onu hiçbir şekilde rahatsız edici davranışlarda bulunmamaktır. Allah’ın veli kulları söz ya da davranışlarında edebe mutlak manada riayet etmişlerdir. Genel ifadeyle onların bütün hayatını “edep” sözcüğü ile özetleyebiliriz.

Allah’a karşı edebin boyutunu anlamamız açısından İmam–ı Azam efendimiz ile alakalı şu hadiseyi ibretle okuyalım; Davud–i Taî şöyle anlatır: Yirmi yıl Ebu Hanife hazretleri ile birlikte bulundum. Bu zaman zarfında ayaklarını uzattığını hiç görmedin. Kendisine:

– Yalnızken ayağını uzatmanda ne mahzur var? Dedim.
Bana:
– Cenab–ı Hak karşısında edepli olmak daha eftaldir, dedi.

Toplumsal yaşantının düzene binmesi; fertlerin edepli davranışlar sergilemesine bağlıdır. Ve her ferdin mutlaka edepli davranış sergilemesi için zorunlu eğitim şarttır. Edep kurallarına uyulmaksızın yapılan ibadetlerin bile Allah(cc) katında kabulü tehlikeye girmektedir.

Tasavvûf