Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim


Kİtab-ül İzhar

harfi cerler 20dir.
الباء (be) ilsak (birleştirmek, ulaştırmak ) içindir.
mesela:آمَنْتُ بِالَّلهِ harfi cer olan be ilsak için olmuş. yani imanı hz allaha birleştirmek içindir.

مِنْ ibtida içindir.
mesela:صُمْتُ مِنْ يَوْمِ الْجُمْعَتِ ben cuma gününden itibaren oruç tuttum.yani orucun ibtidası cuma günüdür. min ibtida için olmuştur


اِلى intiha (nihayet, son)içindir
mesela: فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَاَيْدِيَكُم اِلىَ الْمَرَافِقِ siz yüzünüzü, dirsekleriniz dahil ellerinizi yıkayınız. burda ila nihayet içindir yani elleri yıkamak dirseklerden sonra nihayet bulur.

Allah razı olsun kardeşim

عن buud ve mücavezet içindir. yani müteallakının manasının mecruruna geçtiğini ifade içindir.
mesela: رَمَيْتُ السَّهْمَ عَنِ الْقَوْسِ اِلىَ الصَّيْدِ ben oku yaydan ava attım. müteallak olan ok mecrura geçmiştir. an buud ve mücavezet için olmuştur.

على istiğla içindir. yani müteallakının manasının mecruru üzerinde olduğunu ifade içindir.
mesela: زَيْدٌ عَلَى السَّتْحِ zeyd dam üzerindedir. zeydin dam üzerinde olduğunu ifade etmiştir. ala istiğla içindir.

ل tağlil içindir. yani ma kablinin ma bağdine sebeb olduğunu ifade içindir.
mesela: ضَرَبْتُ زَيْدً لِى التَأدِيبِ zeydi edeplendirmek için dövdüm. ma kabli olan dövmek ma bağdi olan edeplenmeye sebeb olmuştur. lam tağlil içindir.

فى Zarfiye içindir, yani müteallakının mağnasının mecrur içinde olduğunu ifade içindir.
mesela: اَلْمَأُ فِى الْكُوزِ su kabın içerisindedir. müteallak olan suyun mecrur olan kabın içinde olduğunu ifade etmiştir. فى zarfiye içindir.

ك Teşbih içindir, yani ma kablinin ma bağdine benzediğini ifade içindir.
mesela:زَيْدٌ كَالاَسَدِ zeyd aslan gibidir. zeydin aslana benzediğini ifade etmiştir. ك teşbih içindir.

حتى intihayı gaye içindir, yani müteallakının mecrurunda nihayet bulduğunu ifade içindir.
mesela:اَكَلْتُ السَّمْكَةَ حَتَّى رَأْسِهَا balığı başına kadar yedim. müteallakın mecrurunda nihayet bulduğunu ifade etmiştir. حتى intihayı gaye içindir.

رُبَّ:makamı zemde teksir, makamı medihde taklil içindir.
Teksire misal:رُبَّ تَالٍ يَلْعَنُهُ الْقُرْأنُ
nice nice okuyucular vardı ki, Kur'anı Kerim o okuyuculara lanet eder.
رُبَّ makamı zemde teksir için olmuştur.
Taklile misal:رُبَّ رَجُلٍ كَرِيمٍ لَقِيْتُهُ
Kerim olan az Racül ile mülaki oldum.
رُبَّ makamı medihde taklil için olmuştur.

وَاوُ قَسَمْ، تَاءُ قَسَمْ:Kasem içindir yani mecrurunun münkasemün aleyh olduğunu ifade içindir.

حَاشَا:İstisna içindir yani ma bağdinin ma kablinden çıkarıldığını ifade içindir.
mesela:هَلَكَ النَاسُ حَاشَا العَالِمِ
İnsanlar helak oldu ancak alimler müstesna.
ma bağdinin ma kablinden çıkarıldığını ifade etmiştir. حَاشَا istisna içindir.

مذ منذ: Zamanı mazide ibtida, zamanı halde zarfiye içindir.

مارَءَيْتُ مُذْ يوْمِ الْجُمعَتِ
Ben onu Cuma gününden itibaren görmedim.
Görmemesinin ibtidası Cuma günüdür. Zamanı mazide ibtida için olmuştur.


خلا عدا: Bunlar istisna içindir yani ma bağdini ma kablinden çıkarmak içindir.

Misal: هَلَكَ الْعالِمُونَ خلا الْعاَمِلِ بِعِلْمِهِ
Alimler helak oldu ancak ilmi ile amel edenler müstesna
İlmi ile amel eden alimler, helak olan alimlerden müstesna kılınmıştır. خلا İstisna için olmuştur.

هَلَكَ الْعامِلُونَ عَدَ الْمُخْلِصِ
İlmi ile amel edenlerde helak oldu ancak ihlas ile amel edenler müstesna
İhlas ile amel eden alimler müstesna kılınmıştır. عدا İstisna için olmuştur

لَوْلا gayrısı mevcud olduğu zaman bir şeyden kaçınmak içindir. ve sadece kendisine zamir bitişirse harfi cer olur.

لَوْلاكَ يا رَحْمَتَ الله لَهَلَكَ الناسُ sen olmamış olsaydın ey hz. allahın rahmeti; elbette insanlar helak olurdu.
bu cümlede levla harfi cer, muttasıl zamir olan kef mecrurudur. levla gayrısı mevcud olduğu zaman bir şeyden kaçınmak için olmuş. yani p.e. olmasa insanlar helak olur. ama p.e. mevcut olduğu için insanların helakinden kaçınılmış oldu.


كَيْمَ tağlil içindir. aslı كَيْ dir. sadece kendisine ma-i istifhamiyye dahil olduğu zaman harfi cer olur. yani كَيْما olduğu zaman . fakat daha sonra hafiflik için ahirindeki elif hazfolunarak كَيْمolmuştur.
كَيْم عَصَيْتَ sen niçin rabbine asi oldun? key harfi cer, ma-i istifham mecrurdur. key tağlil yani sebeb içindir.


لَعَلَّ sadece ugaylün lugatında harfi cerdir. (K.K. de harfi cer olarak kullanılmamıştır.) ve teracci (ümit ) içindir.
لَعَلَّ اللهِ تعالى يَغْفِرُ ذَنْبى umulur ki hz. allah benim günahımı mağfiret eder. lealle harfi cer, allahi mecrurdur. lealle ümit içindir.

şu harfler için bir müteallak elbette lazımdır.

müteallak; mecrura, harfi cer vasıtasıyla geçen şeydir. fiil , şibih fiil veya mana fiilden müteallak olabilir.

fakat harfi cerlerin hepsi müteallak almaz . bu konuda harfi cerri 3e ayırıyoruz:

1. asla müteallak almayanlar: رُبَّ حاشى خلا عدا لولا لعلّ
2. bazen müteallak alıp, bazen almayanlar.(zaidler) ب من لام ك
3. daima müteallak alanlar. bu sayılanların dışında kalan harfi cerler.

harfi cerlerden asla müteallak almayanlar, yani rubbe - haşa - hala - ada- levla - lealle harfi cer olarak diğerlerinden daha zayıftır. bu yüzden müteallak almazlar.


2. kısım yani bazen alanlar (be-min-lam-kef) zaid olarak kullanıldıklarında müteallak almazlar. bunun dışında müteallak alırlar.

harfi cerin zaid olması demek; harfi cer olsada, olmasada kelamda mana bakımından değişiklik olmaması demektir.

harfi cer semaen veyakıyasen zaid olabilir.
semaen zaid olmak 6 mevzidedir.

1. fail makamında: كَفى بِالله hz. Allah kafi geldi. be harfi cer allahi mecrurudur. bu cümlede fail olan allahi deki ب zaiddir. yani be olmasada mana değişmez.zaid olduğu için müteallak almaz.

2. meful makamında: ضرب زيد بعمر darabe fiil, zeyd fail, amr mefuldür. be harfi cer amr mecrurudur. meful makamında zaiddir. müteallak almaz.

3. mübteda makamında:بِحَسْبِكَ دِرْهَمٌ (sana kafi gelen dirhemdir.) bihasbike mübteda , dirhemün haberdir. harfi cer olan be mübteda makamında zaiddir. müteallak almaz

4.haber makamında: زيد بقائمٍ harfi cer haber makamında zaiddir müteallak almaz.

5.amili menfi (olumsuz) olan hal makamında: ما ضرب زيد بِقائمٍ عمراً zeyd kaim olduğu halde amrı dövmedi. maa darabe fiil zayd fail bikaimin hal, zeyd zilhal, amr mefuldur. be harfi cer, kaimin mecrurdur. be amili menfi olan hal makamında zaid olmuştur. müteallak almaz.

6. nefs ve ayn kelimeleri ile beraber tekid makamında: جائنى زيد بِنَفْسِهِ (zeydin nefsi,kendisi bana geldi) nefsihi tekid zeyd müekkeddir. harfi cer nefs kelimesiyle tekid makamında zaiddir müteallak almaz.


bu mevzilerde harfi cer semaen zaiddir.
kıyasen zaid olması; nefi ve istifhamın haberinde vaki olduğu zamandır. هَلْ زيد بقائم kaim olan zeyd midir?.. harfi cer istifhamın haberinde zaid olmuştur. لَيسَ زيد بقائم zeyd kaim değildir. burdada harfi cer nefinin haberinde zaiddir. her ikisindede müteallak almaz.


peki harfi cer zaid olduğu zaman manayı etkilemiyor ve müteallak da alamıyorsa neden zaid oluyor?

cevab: zaid olmasının ; te'kid, lafzı güzelleştirmek, amili kuvvetlendirmek, fesahat, şiir zarureti gibi faideleri vardır.

Zarfı müstegardan devam edebiliriz sanırım...

Zarfı müstegar : Müteallak bazı kere hazfolunur. Hazfolunan müteallak umumi fiillerden olursa, manası da

car ve mecrurda tezammün ederse, Zarfı müstegar diye isimlendirilir. ذيد في الدا gibi...

Zeyd ile fiddari arasında حصل fiili hazfedilmiştir.

Zarf-ı Lağıv....

zarfı lağv; eğer hazfedilen müteallak umumi fiiillerden olmazsa veya müteallak hiç hazfolunmazsa zarfı lağv isimlendirilir.

umumi fiiller; كان حصل وجد ثبت وقع اسْتَقَرَّ

mesela; ذيد في الدار fii harfi cer dari mecrur müteallak hazfedilmiş.
Bu misal "zeyd evdedir" manasına geliyorsa harfi cerin müteallakı mahzüf "حص ل dir. ve في الدار zarfı müstegardır.

ancak eğer misal zeydin evde oluşundan değilde evde yaptığı işten mesela yemek yemesinden bahsediyorsa o zaman müteallak umumi fiil olmaz. dolayısıyla fiddari zarfı lağv olur.


veya müteallak hazfedilmezse ... mesela; مررت بزيد be harfi cer zeyd mecrur merra müteallaktır. müteallak hazfedilmediği için zarfı lağvdır


müteallak hazfedildiği gibi harfi cerde hazfedilir.
cerri hazif iki kısımdır...

harfi cerri hazif 2 kısımdır;
1. kıyasi
2. semai

cerri kıyasen hazif 3 nevidir.
1. mefulü fih
2. mefulü leh
3. اَنْ اَنَّ


Eğer Mefulü fih; zarfı zamanı mübhem, zarfı zamanı mahdud, zarfı mekanı mübhem, دخل نزل سكن fiillerinden sonra zarfı mekanı mahdud olursa kendisinden harfi cer hafiflik için hazfedilir.


zarfı zamanı mübhem: kendisi için hususi bir mikdar tayin edilmeyen demektir. mesela;حِين zaman demektir.herhengi bir şeyle sınırlı dğildir. hususi bir zaman kasdedilmemiştir. öyleyse سِرْتُ حِينا ben bir zamanda yürüdüm. burada mefulü fih olan hınen kelimesinden harfi cer olan فى kıyasen hazfedilmiştir


zarfı zamanı mahdud: kendisi için hususi bir mikdar tayin edilen demektir. يَوْمٌ gibi. gün 24 saat ile hudutludur. zarfı zamanı mahdud dur. سِرْتُ يَوْما yine bu misalde de harfi cer olan "fi" hafiflik için hazfedilmiştir.


zarfı mekanı mübhem??

zarfı mekanı mübhem: isimlendirildiği yerde dahil olmayan emir sebebi ile kendisi için isim sabit olan şeydir.

zarfı mekanı mübhem nelerdir?
-cihati sitte(6 taraf); yani:اَمامٌ قُدَّام ön, حَلْفٌarka, يَمِينٌ sağ, يَسارٌ شَمالٌ sol, فَوْقٌ üst, تَحْتٌ

-عِنْدَ لَدَى وَسْطٍ بَيْنَ اِذاءَ خِذاءَ تِلْقاءَ

-Ölçülmüş miktarlar; fersah(on iki bin adım) mil(dört bin adım ) ve berid(kırksekiz bin adım) gibi..


eğer mefulü fih yukarıdakiler gibi zarfı mekanı mübhem olursa hafiflik için kendisinden harfi cer hazfedilir. çünkü bu kelimelerin mefulü fih olduğu harfi cer olmasada anlaşılır.

mesela; جَلَسْتُ اَمامَ ذَيدٍ ben zeydin önünde oturdum. burda mefulü fih, zarfı mekanı mübhem olmuş. çünkü zeydin önü diye tabir edilen mekan sabit değildir. zeyd kalktığında oraya "zeydin önü" denmez.
ve bu zarftan harfi cer olan فِى hazfedilmiştir.

zarfı mekanı mahdud: isimlendirildiği yerde sabit olan demektir.

mesela ;دَارٌ ev demektir. ve bu isim sabittir. o halde "ev" vb. kelimeler zarfı mekanı mahduddur. (hududları belli olan, değişmeyen mekandır.)
ve zarfı mekanı mahduddan harfi cer hazfedilmez.
mesela: صَلَّيْتُ دَارً bu cümleden "ben evde namaz kıldım" manası anlaşılmaz. ancak صَلَّيْتُ فِى دَارٍ doğrudur.

eğer zarfı mekanı mahdud olan kelimenin fiili دَخَلَ نَزَلَ سَكَنَ olursa o zaman harfi cer hazfedilir. çünkü bu fillerrin mefulü fihle olan bağlantısı, müteaddi fiilin mefulü bihe olan bağlılığına benzer.
mesela: دَخَلْتُ الدَارَ denildiği zaman "ben eve girdim" manası anlaşılır. harfi ceri hazif caizdir.


Izhar

MollaCami.Com