Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim


İLMÜ FERAİZ

يُوصِىكُمُ اللهُ فِى اَوْلَادِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْاُنْثَيَيْنِ فَاِنْ كُنَّ
نَسآءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثا مَا تَرَكَ وَاِنْ كَانَتْ واحِدَةً فَلَها النِّصْفُ

[bHz. Allah size miras taksimini şöyle emreder; Evlatlarınızdan erkek için, iki kızın payı vardır.
Eğer evlatlar kız ise ve kızlar, iki veya daha fazla ise bunlara terekenin 2/3'si (3de 2si) vardır.
eğer bir tek kız varsa ona terekenin yarısı vardır.
[/b]


وَلِاَبَوَيْهِ لِكُلِّ واحِدٍ مِنْهُما السُّدُسُ مِمّا تَرَكَ اِنْ كان لَهُ وَلَدٌ
فَاِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ اَبَوَهُ فَلِاُمِّهِ الثُّلُثُ

Eğer vefat eden çocuğun, Çocuğu yada çocukları olursa, o vefat eden çocuğun terekesinden ana babasına südüs (1/6) vardır. ( 6da 1)
Eğer vefat edenin çocuğu yok ise, ana babası mirasçı kalmış ise, anasının hakkı sülüs yani 3 'de 1' dir.



فَاِنْ كان لَهُ اِخْوَةٌ فَلِاُمِّهِ السُدُسُ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُصِى
بِها اَوْ دَيْنٍ اَبآؤُكُمْ وَاَبْنَاؤُكُمْ لا تَدْرُونَ اَيُهُمْ اَقْرَبُ
لَكُمْ نَفْعاً فَرِضَةً مِنَ اللهِ اِنَّ اللهَ كانَ عليماً حَكِيماً

Eğer meyyit için çocuk yok fakat kardeş varsa bu surette ananın hakkı, meyyitin vasiyyet ve borcundan sonra; 6'da 1'dir.
Babalarınız ve çocuklarınızdan size daha menfaatli olan hangisi, bilemezsiniz.
Bütün bunlar Allah c.c. tarafından takdir vee tavsiye olunmuştur. Şübhe yokki bu ferizayı takdir ve size tavsiye eden hz. allah taa ezelde aliim ve hakiimdir.

Nisa suresi 12. ayet meali;

Eğer hanımlarınızın çocukları yoksa, bıraktıkları mirasın yarısı

sizindir. Şâyet bir çocukları varsa o zaman mirasın dörtte biri sizindir. Bu paylar,

ölenin vasiyeti yerine getirildikten ve varsa, borcu ödendikten sonra verilir. Eğer

siz çocuk bırakmadan ölürseniz, geriye bıraktığınız mirasın dörtte biri

hanımlarınızındır. Şâyet çocuklarınız varsa o zaman bıraktığınız mirasın sekizde

biri hanımlarınızındır. Bu paylar, yaptığınız vasiyetler yerine getirilip ve varsa

borcunuz ödendikten sonra verilir. Eğer ölen bir erkek veya kadının çocuğu ve

babası bulunmadığı halde kelâle olarak (yan koldan) mirasına konuluyor ve

kendisinin bir erkek veya kızkardeşi bulunuyorsa, bunlardan herbirinin miras payı

terekenin altıda biridir. Eğer mevcut olan kardeşler bundan daha çok iseler, bu

takdirde kardeşler mirasın üçte birini zarara uğratılmaksızın aralarında eşit olarak

taksim ederler. Bu paylar ölenin vasiyeti yerine getirilip ve varsa borcu


ödendikten sonra verilir. Bunlar, Allah tarafından bir emirdir. Allah her şeyi bilen

ve yarattıklarına çok yumuşak davranandır.

Nisa suresi 13. ayet;
İşte bütün bu hükümler, Allah'ın koyduğu hükümler ve çizdiği sınırlardır. Kim Allah'a ve Peygamberine itâat ederse Allah onu altlarından ırmaklar akan cennetlere koyar. Onlar, orada ebedî olarak kalacaklardır. İşte büyük kurtuluş budur.

nisa suresi 14. ayet;
Kim de Allah'a ve Peygamberine isyan eder ve Allah'ın koyduğu sınırları aşarsa Allah onu da ebedî kalacağı cehennem ateşine koyar. Onun için alçaltıcı bir azab vardır

nisa s 176. ayet
Senden fetva isterler. De ki: "Allah, babası ve
çocuğu olmayan kimsenin mirası hakkındaki hükmü şöyle açıklıyor: Eğer çocuğu
olmayan bir kimse ölür de onun bir kızkardeşi bulunursa, bıraktığının yarısı
bunundur. Kızkardeş ölüp çocuğu olmazsa erkek kardeş de ona vâris olur.
Kızkardeşler iki tane olursa (erkek kardeşlerinin) bıraktığının üçte ikisi
onlarındır. Eğer erkekli kadınlı daha fazla kardeş mevcut ise erkeğin hakkı, iki
kadın payı kadardır. Şaşırmamanız için Allah size açıklama yapıyor. Allah her
şeyi bilmektedir.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Bunlardan çıkan ahkama göre;

Vefat eden kimse yaşı ne olursa olsun ya kadın ya da erkektir.

Bunların nenesi-dedesi-anası-babası vardır.

Ayrıca; anababa bir kardeşleri - ana bir kardeşleri - baba bir kardeşleri olabilir.

Veya amcaları veya amcalarının çocukları veya halaları, dayıları, teyzeleri vardır.

Evli ise; kocası-hanımı vardır.

Bunlar ya çocuksuzdur. (hiç çocukları olmamış veya kendlerinden önce vefat etmiş olabilirler.)

Veya Çocukludur.

Oğlu-oğulları

hem oğlu hem kızı

Sadece bir kızı

İki veya daha fazla kızı olabilir


İşte bunlar MİRASÇILARIN farklı şekilde hisse almasına tesir eden sebeplerdir. Onun için 40 hali ve feraizi iyi bilmek gerekir.

40 HAL

Baba'nın 3 hali vardır;

Ölenin oğlu, oğlunun oğlu. Varsa 1/6,
Kızı veya oğlunun kızı. Varsa 1/6 ile kalanı da alır,
Bunların hiçbiri yoksa asabe olur, yani diğer varisler his­sesini aldıktan sonra kalanı, varis yoksa terekenin hepsini alır.


Dede'nin 4 hali vardır

Baba bulunmadığı zaman baba yerine geçerek onun hisselerini alır.

Baba bulunursa mirastan düşer.


Koca'nın 2hali vardır.

Ölenin oğlu, kızı veya oğ­lunun evladı varsa 1/4 alır.
Bunlar yoksa 1/2 alır.


Karının iki hali vardır

Ölenin oğlu, kızı veya oğ­lunun evladı varsa 1/8,
yoksa 1/4 alır.
Başka varis varsa kalanı onlar alır, yoksa hazineye kalır. Karı, koca daima mirasçıdır. Mirastan mahrum olmazlar

Ana'nın üç hali vardır

Ölenin oğlu, kızı veya oğlunun kızı ve ölenin birden ziyade kardeşi varsa 1/6 alır. Bunlar yoksa 1/3 alır.
Koca ve baba veya karı ve baba ile bulunursa karı koca sehimlerini aldıktan sonra kalan miktarın 1/3 alır.

Büyük-ana (nine)'nin 2 hali vardır

Ana yerine geçer, evlat ve torun, kardeşler varsa 1/6 alır.
Ana varsa düşer.

Kız (Sulbiye) ın 3 hali vardır

Ölenin oğlu yoksa bir kız 1/2 alır.
İki ve daha ziyade kız bulunursa 2/3 alırlar.
Oğul varsa o zaman kızlar oğlan kardeşleriyle beraber ikili birli asabe olurlar.

Oğlunun kızı (İbniye) nın 6 hali vardır

1- Ölenin kızı yoksa 1/2 alır.
2- iki kız iseler 2/3 alırlar.
3-Ölenin bir kızı varsa o zaman 1/6 hisse vardır.
4- iki veya daha ziyade kızla sakıt olur.
5- Ölenin oğlunun oğlu varsa onunla asabe olup ikili birli alır.
6- Ölenin Oğlu varsa sakıt olur.

Ana baba bir kız kardeşlerin 5 hali vardır:

1- Bir ise 1/2 alır.
2- iki ve daha fazla iseler 2/3 alırlar.
3-­Erkek kardeşle ikili birli asabe olurlar.
4- Ölenin kızı veya oğlunun kızı varsa bunlar kalanı alırlar.
5- Ölenin oğlu ve oğlun oğlu ile, keza baba ve dede ile sakıt olurlar.

Ana bir erkek ve kız kardeşlerin 3 hali vardır

1-­Baba ve evlat yoksa bir olan oğlan veya kız kardeş 1/6 alır.
2- Birden fazla is eler 1/3 alırlar.
3- Evlat ve baba varsa düşerler.

Baba bir kız kardeş'in 7 hali vardır

1- Ana baba bir kız kardeş yoksa 1/2 alır.
2- iki ve daha fazla iseler 2/3 alırlar.
3- Ana baba bir kız kardeşle 1/6 alır.
4- Birden fazla iseler sakıt olur.
5- Bu halde baba bir erkek kardeş varsa ikili birli asabe olurlar.
6-Kızı ile oğlun kızı varsa asabe olurlar.
7- Oğlu, oğlunun oğlu ile ve dedesiyle sakıt olurlar.



ASABE: Asabenin belli bir hissesi yoktur. Ashabı-i Feraizden kalanı alır. Tek olursa bütün Terike ona kalır, top­tancı olup hepsini alır.
Asabe-i nesebiye ölenin erkek akrabalarıdır Oğul, baba, erkek kardeşler amcalar gibi.

Esbabı varis (mala varis olma sebepleri) 3tür.

1. nesep.
2.nikah
3. vela(kölelik)

ERKANI İRS (mirasın rükunları)3tür
1.Muris; vefat eden kimse
2.Varis; irsi bir delil ile sabit olan kimsedir
3.Mevrus; terk edilen mal

Meyyitin terekesi (mirası) 4 hukuka tealluk eder.
1.malın tamamından techiz ve tekfin
2.Malın tamamından borçlerın ödenmessi
3. Malın 1/3 'inden vasiyetin yerine getirilmesi
4. kalanı varisler arasında taksim

FURUZU MUKADDERA (Belirli hisseler) K.K.'DE 6'DIR

nısıf -rubuğ-sümün-sülüsan-sülüs-südüs
yarısı- 1/4 - 1/8 -2/3 -1/3 -1/6


Terekenin taksiminde eshabı feraiza olan varislere hisseleri ahvali erbeinde zikredilen bir hesap üzerine verilir.

Binaen aleyh sihamı sitte (6 hisse) 2 kısma ayrılır.

1. nısıf (yarısı) 2.Sülüsan(3de2)
Rubuğ (4de 1) sülüs(3de1)
sümün(8de1) südüs(6da1)

bir meselede 1. nev'i den nısıf olursa mahreci mesele 2 den
rubuğ olursa 4 den
sümün olursa 8den kurulur.


Bir meselede 2. neviden sülüsan veya sülüs bulunursa mahreci mesele 3 ten
südüs bulunursa 6dan kurulur.


bir nevide birden ziyade sehim , bir meselede bulunursa; mahreci meseele hisselerin en azına tabi olur.
Mesela; 1. Neviden nısıf ile, rubuğ beraber bulunursa mahreci mesele 4ten kurulur.

yine eğer Nısıf ile sümün beraber olursa 8den kurulur.

Eğer 2 neviden de bulunursa ;
1. neviden nısıf ile 2. neviden hangisi bulunursa bulunsun mahreci mesele 4,
1. neviden rubuğ ile 2. neviden hangisi olursa olsun mahreci mesele 16,
1.neviden sümün ile 2. neviden hangisi olursa olsun mahreci mesele 24 olur.

Mevaniu'l irs (mirasa mani olan şeyler) 3'tür;

1.Rikk; azad edilmemiş köle ve cariye ( şu zamanda olmadığı için kitapta bahsi geçmiyor.)

2. Katl; varisin murisi öldürmesi.5 kısımdır.
1.kasten bir aletle (silah vb)varisin murisi öldürmesi
2.Y aralayıcı bir alet olmayan herhangi bir nesneyle öldürmek
3.Hataen yani Yaralama ve katil kastı olmadan öldürmek
4.uyurken birinin (bir çocuğun ) üzerine gelerek, yada yüksek bir yerden bir kimsenin üzerine düşerek ölümüne sebep olmak
5.katle sebep olmak yani izinsiz bir yola çukur açmak gibi.
5. si yani katle sebep olmak mirasa mani olmaz. diğerleri manidir.


Katlin mirasa mani olmasındaki şartlar; Katilin akıl baliğ olması, nefsi müdafa anında olmamasıdır.
Katil maktülden evvel vefat ederse; maktül ona varis olur.


3. İhtilafı din; Muris ile varisin başka başka dinlere mensup olması.( yani biri müslim diğeri gayrı müslim olması)

müslim gayrı müslime, gayrı müslim müslime varis olamaz. Bir kitabi ile ( gayrı müslim ile) izdivaç eden müslim birbirlerine varis olamadıkları gibi, çocuklarda babalarına tabi olduğu için analarına varis olamazlar.
Gayrı müslimin müslime varis olamaması icma' ile sabittir . Ama müslimin gayrı müslime varis olamaması, ekseri kavildir. hanefi ve şafii dahi bu kavilde karar kılmıştır. Çünkü Hadisi Şerifte
"iki milletin ehli birbirine vaaris olmazlar"


4. İhtilafı dar; varis ile murisin başka memleket ahalisinden olması. Bu madde gayrı müslim olan iki kimse arasında geçerlidir.


Bunlardan hariç olarak 4 sınıf daha vardır;
1; irtidad
" Mürtet kimsenin müslim iken kazandığı mal müslim varislerinee taksim edilir. mürtet olduktan sonra kazandığı mal beytül male aittir." Bu kavil İmamı Azam hz. ne aittir.
İmameyne göre "İslama dönmeye mecbur kalacğından mürtedin malı müslim varisleri arasında paylaşılır. [b]Bir kadın irtidad etse; gerek islam halinde gerek mürted halinde kazandığı para varisler arasında taksim olunur. Ancak mürtedde olduğu anda zevcinden bayinen boşanmış olacağından zevci ona varis olamaz.
Mürteddenin kendisi kimseye varis olamaz.

2. meyyitin ölüm tarihinin bilinmemesi Boğulmak, yanmak, yıkılmak, toplu ölüm gibi vakalarda meydana gelen ölümlerdir. Birbirine varis olan kimseler böyle bir olayda ölmüş olsa ve hangisinin önce vefat ettiği bilinmiyorsa; ( çünkü sonra ölenler önce ölenlere varis olurlar) hepsi aynı anda vefat etmiş sayılırlar. Her birinin malı hayatta olan varislerine verilir.


3. varisin bilinmemesi Mesela; bir kadın kendi çocuğu ile bir başkasının çocuğunu irza' etse ( emzirse ) ve bu sırada vefat etse , hangisinin o kadının çocuğu olduğu bilinemiyorsa, hiçbbiri kadına varis olamaz.
Yine bir kadın gecede çocuğunu cami ye bıraksa sonra pişman olup almaya geldiğinde iki tane çocuk bulsa, hangisinin onun olduğu ortaya çıkmadan vefat etse, iki çocukta ona varis olamaz. Kadının malı beytül male gider.


4. lian (lanetleşme) Zevcin Zevcesine zina isnat etirerek veledin nesebini inkar etmesi.

Ashabı Mesarif

terekenin intikal edeceği mahalle 9dur

1. Ashabı Feraiza
Kitap sünnet icma2 ümmet ile ; sülüs, sümün südüs gibi hisselere malik olan varise ashabı Farazia denir

2. Asabe-i nesebiyye
Meyyite soy ciheti ile bağlı olan varislerdir. belirli hisseleri olmayıp, Ashabı Feraizadan kalan mala, Ashabı feraiza yoksa malın tamamına malik olanlardır.

3.Asabe-i Sebebiyye
Meyyite bir sebep ile yakınlığı olna şahıstır. Asabe-i sebebiyye; azad olunan köledir.

4.zevceenin reddi
İslâm miras hukukunda, ashab-ı ferâiz diye adlandırılan hisse sahiplerinin mirastan paylarını aldıktan sonra, terikenin artıp da kalanı alacak asabe bulunmaması halinde, artan kısmın eşler dışındaki aynı mirasçılar arasında hisselerine göre taksim edilmesine reddiye denir.Zevc ve zevce hakkında fazla alamaz. kalan mal nesebe kalır.

5.Zevi'l erhamAshabı feraiza ve Asabe olmayıp, meyyitin sair akrabasıdır. asbeden varis bulunmazsa, Veraset zevil erhamındır. Eğer meyyitin zevci yada zevcesi hayatta ise, mirastan hakkını alır kalanı zevil erhama gider. eğer zevcin dışında asabe varsa mal onların olur.

6.Mevle'l muvalat; ( nesebi meçhul kimsenin bir kimseyi kendine hayatta vekil, mematta mirasçı tayin etmesi)
Eğer asbe deen kimse yoksa bu vekil mirasçıdır. eğer o da vefat edecek olsa, mal vekilin asabesine kalır

7.mukarrun leh binnesep alel gayr
Nesebi meçhul olan bir şahsın, başka bir şahsa ittisali nesep etmesi, yani bir kimseye bu benim biraderimdir, kardeşimdir demesi gibi.

8.Malın 3'de 1inden fazlasını vasiyyet eden kimse;
Meyyitin malının sülüsten fazlasını vasiyyet ettiği şahıstır. Hiç bir varis olmadığı taktirde, Kendisine vasiyet edilen şahıs belirtilen mikdarı alır. velevki malın hepsi olsun. Yine varisler var ve razi olurlarsa yine kendisine bırakılan mirası alması caizdirr.

9.beytül mal Meyyitin varisi yoksa malınnn tamamını, zevceyndeen biri varsa onların muayyen hissesinden geri kalanı , yukardaki 8 sınıftan geriye mal kalırsa bu kalanı beytül male ait olur.

Buraya kadar "Asabe" kelimesi çokça zikredildi. İzah edelim;

Asabe lugatta;
ihata manasına olduğu gibi, baba cihetinden akrabaya dahi "asabe" denir.

İstilahta; Ashabı feraziden kalan malı, ashebı feraiza bulunmadığı taktirde manın tamamını alan akrabaya denir.

Asabe olanların muayyen ve mukadder bir sehmi (payı) yoktur. Ashabı feraziden kalanı alırlar. Ashabı feraiza yoksa bütün malı alırlar.

Asabe 2 kısımdır;

1. asabei nesebiyye; meyyite nesep yakınlığı olan kimselerdir.
2.Asabei sebebiyye; bir sebeble asabe gibi olandır.( Meyyitin azat ettiği köle gibi)


Asabei nesebiyye 3 kısımdır.
1. Asabe binefsihi 2. Asabe bigayrihi 3. Asabe mea gayrihi

1. Asabe binefsihi; meyyit ile yakınlık derecesine müennes dahil olmayan müzekkerdir. bu da 4 kısımdır.

1. cüz'ü meyyit; vefat edenin oğlu, oğlunun oğlu ve en aşağıdaki oğluna kadar.

2. Aslı meyyit; vefat edenin babası, babasının babası ve en büyük dedeye kadar

3. Cüz'ü eb; vefat edenin erkek kardeeşleri ve bunların erkek çocukları

4. Cüz'ü ced; vefat edenin amcaları ve bunların erkek çocukları

Bunlardan 1. kısım varken 2. sınııf, 2. varken 3. sınıf, 3. varken 4. sınıf bakiyeci olarak birşey almaz.

2. Asabe bigayrihi; Bunlar kadın olmakla birlikte aile içinde asabe fonksiyonunu üstlenen ve bu nedenle de asabe sıfatıyla mirasa giren nesep hısımlarıdır. Bunların belirli hisseleri tek başına olunca 1/2, birden fazla olduklarında ise 2/3 olur. Erkek kardeşleriyle birlikte bulununca asabe olurlar. Buna "müşterek asabelik" denir. Bunlar dört sınıftır:

1. Murisin kızları: Murisin oğlu ile birlikte bulununca asabe olurlar.
2. Murisin oğlunun kızları: Bunlar da murisin aynı derecede oğlunun oğlu ile bulununca asabe olurlar.
3. Mursin, ana - baba bir erkek kardeşiyle bulunan ana - baba bir kız kardeşi asabe olur.
4. Murisin, baba bir erkek kardeşiyle bulunan, baba bir kız kardeşi yine asabe olur.
Müşterek asabe, ashabü'l-ferâiz'den kalanı, erkek iki kız hissesi almak üzere ikili bir'li paylaşırlar.

3. Asabe mea gayrihi; Başkasının bulunmaması ile asabe olanlar
bunlar da iki sınıftır:

1. Murisin kızı veya oğlunun kızı ile birlikte bulunan ana - baba bir kız kardeşi asabe olur.

2. Murisin kızı veya oğlunun kızı ile birlikte bulunan baba bir kız kardeşi de asabe olur.

Asabe yukarıda da belirttiğimiz gibi, ashabü'l-ferâiz'den hiç mirasçı yoksa bütün terikeyi alır. Ashabü'l-ferâiz'den başka mirasçı varsa, o hissesini aldıktan sonra kalanı alır.


Feraiz

MollaCami.Com