Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim


Kitab-ül Bina

Evet arkadaşlar
Okuduğumuz (Araça) kitaplarımızı baştan sona müzakere yapmak istiyoruz.
Okuduğumuz her kitap için, müstegıllen konu başlığı altında devam edecekdir.
İsteğimiz odur ki hep beraber kalb-i birlik ve ruh-ı ahenk içerisinde okuduklarımızı hatırlayalım,canlandıralım, tazeleyelim kısaca istifede edelim istedik...

Bir arapça kitaba başlamadan önce yedi şeyi bilmek lazımdır.
Bunların üç tanesi vacip, dört tanesi caizdir.
Vacip olanlar besmele, hamdele, salvele dir.
Bunların hepside bildiğimiz gibi mevcut zaten...

Caiz olanlar ise

1) İsmi kitap = Bina

2) Fenni kitap = kitabın bahsettiği şeydir bu kitabımızda ilmi sarftan bahseder.

3) Tadadı fusul = fasıllardır otuz beş babdan meydana gelmektedir

4) Tebyini garaz = maksadımızı beyan etmekdir...

Binanın musannıfı Ebu Cafer Ahmedübni Abdullahi Sermari hazretleridir.

bina sülasi mücerredin 2. babından sırafün vezninde masdardır.بنا يبني بناءً

binanın tarifi:هو عِبارَةٌ عَنْ عَدَدِ حُروفِ الْكَلِمَةِ الْمُرَتَّبَةِ مَعِ حَرَكَتِها وَ سُكونِها باِعْتِبارِ الْوَضْعِ
vaziğ itibarı ile hareke ve sükün ile beraber tertib olunan kelimenin harflerinin adedinden ibarettir.

Bina ilmı sarfdan bahseder demişdik...

ilmi sarfın tarifi:

وَهُو عِلْمٌ يُعْرفُ بِهِ اَحْوالُ الْكَلِمَةِ الْعَرَبِيَّةِ مِنْ حَيْثُ الْاِعْلالِ وَالْادْغامِ

İğlal ve idgam cihetinden arabi kelimelerin halleri kendisi sebebiyle bilinen ilimdir...

tariflerimizde iğlal ve idgamdan bahsediyoruz dilerseniz bu kelimelerin tam anlamını öğrenelim:

iğlal:تَغْييرُ حَرْفِ الْعلَّتِ لِالتَّحْفيفِ
hafiflik için illet harfini değiştirmektir

idgam:اِسْكانُ حَرْفِ الاوَّلِ و اِدْراجُهُ في الثاني
evvelki harfi sakin kılıp ikincisine girdirmektir..

ve bina kitabımız cenabı hakkın izniyle besmeleyle başlar.
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

rahman (dünyada hem müminlere hem kafirlere ihsan eden,nimetlendiren) ve rahim (ahirette yanlız müminlere ihsan ve in'am eden ,kafirlere adli ilahisiyle azab eden) hz. Allah'ın ismiyle..

besmelede herhangi bir fiil kullanılmamış sanki cümle yarım kalmış gibidir.bunun sebebi besmele bütün işlerin başında kullanılsın diyedir.

mesela eğer karae den yani okumak fiilinden başlasaydı o zaman rahman ve rahim olan allahın adıyla okurum olurdu ki sadece okumaya başlarken besmele çekilmiş olurdu.bunun gibi başka fiiller kullannılsa o zaman besmelenin kıllanılışı kısıtlanırdı
işte besmelenin fiili umumi olması için zikredilmemiştir.besmele mahzüf bir fiilin (bu fiil نَقْرَءُveya نَبْتَدَءُveya başka bi filin mefulü bihi olur

musannıf hz. kitabında ilmi sarfın bablarından bahseder.
"muhakkak sen tasrifin bablarının 35 olduğunu bil"

bablara geçmeden tasrifi izah edelim:
tasrif lugatta:bozmaya derler
istilahta:Tahviilül aslıl vahidi ila emsiletin muhtelifetin limeaanin maksudetin la tahsulü illa bihamanası:bir olan aslı ancak kendisi sebebiyle hasıl olan maksud manalar için muhtelif misallere çevirmektir


yani fiilin tek halinden her istediğimizi ifade edmeyiz.Nasara dan sadece yardım etti manası anlaşılır.diğer manaları elde etmek için fiil farklı şekillere çevrilir.(mazi müzari emir gibi)bunada tasrif denir.

35 babdan 6 sı sülasi mücerred içindir.(sade halinde üç harfli fiiller)
6 babdan 1.babın vezni:فَعَلَ يَفْعُلُ
mevzünü:نَصَرَ يَنْصُرُdur.
birinci babın alameti:aynel fiili (yani fiilin ortasındaki harfi)mazide meftuh müzaride mezmum olmaktır.
binası:çok defa müteaddi içindir bazen lazım olur.
müteaddiye misal:نَصَرَ ذَيدٌ عَمْرًا
lazıma misal:حَرَخَ ذَيدٌ


müteaddi:ma yetecavezü fiilül faili ilel mefulü bihi
failin fiili mefule mefulü bihe geçendir.

lazım:ma lem yetecavez fiilül faili ilel mefulü bihi bel vekaa fii nefsihi
failin fiili mefulü bihe geçmeyip failin nefsinde vaki olandır.

notlara fazla girmeden kitaba başlamak istedim ::)
ama sizler hatırınızdaki bilgilerinizi paylaşırsanız çok faideli olacak
ayrıca sırayla herkes bir babı yazarsa daha iyi olacaktır diye düşünüyorum :)

Sülasi mücerredin 6 babından 2.babı:
فعَلَ يَفْعِلُ
mevzünü: ضَرَبَ يَضْرِبُ

Alameti:Aynel fiili mazide meftuh müzaride meksür olmaktır.

Binası:
Çok kerre müteaddi içindir bazen lazım olur.

müteaddiye misal: ضَرَبَ ذَيدٌعَمْرًا
lazıma misal: جَلَسَذَيدٌ

sülasi mücerredin 3. babı
فَعَلَ يَفْعَل
mevzünü:فَتَحَ يَفْتَحُdur

alameti:
aynel fiili veya lamel fiiilinde halk harflerinden biri olması şartıyla mazi ve müzaride meftuh olmaktır.halk harfleri 6 dır ha, hı ,ayn, gayn, he, hemze dir
binası:çok kere müteaddi içindir.bazı kere lazım olur

müteaddi:فَتَحَ زَيْدٌ الْبابَ
lazım:َذَهَبَ زَيْدٌ

sülasi mücerredin 4. babı:
فَعِلَ يَفْعَلُ
mevzünü:عَلِمَ يَعْلَمُ

alameti:aynel fiili mazide meksur müzaride meftuh olmaktır.

binası:çoğu kere müteaddi içindir bazen lazım olur.
müteaddiye misal:علم ذَيْدٌ الْمسْءَلَت
lazıma misal:وَجِلَ ذَيْدٌ

sülasi mücerredin 5. babı

feule yefulu
mevzünü:hasüne yahsünü

alameti:aynel fiili mazi ve müzaride mezmum olmaktır.

binası:lazım içindir.müteasddi olmaz.çünkü 5. babın binası kişinin kendisiyle ilgilidir.güzellik çirkinlik cömertlik gibi.bu özellikler bir insandan diğerine geçmez
misal hasüne zeydün



6. bab...

6 bab فَعِلَ يَفْعِلُ

mevzünü: حَسِبَ يَحْسِبُ

alameti:aynel fiili mazi ve müzaride meksur olmaktır.
binası çoğu defa müteaddi içindir bazen lazım olur
misal:حسب زيد عمرا فاضلا
نعم زيد


Bina

MollaCami.Com