35 babdan 12 si sülasi üzerine zaid olan şeydir.(sülasi mezidün fih) buda 3 nevidir.


evvelki nevi: sülasi üzerine bir harf ziyede kılınan şeydir. ve 3 babdır.


birinci bab: اَفْعَلَ يُفْعِلُ اِفْعَالاً
mevzünü:اَكْرَمَ يُكْرِمُ اِكْراماً


alameti: evveline hemze ziyadesiyle mazisi 4 harf üzerine olmaktır.
binası:çoğu defa müteaddi içindir bazen lazım olur.

müteaddiye misal:اَكْرَمَ زَيْدٌ عمرا فاضِلاً

lazıma misal: اَصْبَحَ الرَّجُلُ

2. Bab : فَعَّلَ يُفَعِّلُ تَفْعِيلاً

Mevzunu :فَرَّحَ يُفَرِّحُ تَفْرِيحاً

Bu babın alemeti; Aynel fiili ve falel fiili arasına aynel fiili cinsinden bir harf ziyadesiyle mazide 4 harf üzerine olmaktır.

Bu babın binası; galiben teksir (çokluk) içindir.

Teksir (çokluk) bazen fiilde olur; طَوَّفَ زَيْدٌ الْكَعْبَةَََ

Zeyd kabeyi çok kere tavaf etti, çok kere manasını tavvefe nin tefıl babından gelmesiyle anladık.
Burada teksir fiildedir, zira Kabe-i Muazzama birdir, zeyd te bir tane, lakin çok kere tavaf yapılabileceğinden teksir fiildedir.

Teksir (çokluk) bazen failde olur; مَوَّتَ اْلاِبِل


Develer öldü, develerin çok olduğunu yine mevvetenin tefıl babından gelmesiyle anladık. Teksir faildedir, zira bir deve çok kere ölemez, develer ölür. Bu şekilde mana fesih oluyor.

Teksir (çokluk) bazen de mefulde olur; غَلَّقَ زَيْدٌ اْلباَبَ

zeyd kapıları kilitledi, bakınız kapılar manasını gallaka dan aldık. Teksir, cemi olarak mana verdiğimiz mefuldedir.Zira zeyd bir tane, kilitlemek fiilide tek, lakin kapılar çok olabilir.O halde teksir mefulde .

3. Bab:فاَعَلَ يُفاَعِلُ مُفاَعَلَةً

mevzünü: قاَتَلَ يُقاَتِلُ مُقَتَلَةً

alameti:fael fiili ve aynel fiili arasına elif ziyadesi ile mazisi 4 harf üzerine olmaktır.

binası: iki kişi arasında müşareket içindir, bazı kere vahidi isnad için olur.

müşarekete misal:قََاتَلَ زَيْدٌ عَمْرًا

zeyd ve amr dövüştü. dövüşmek zeyd ve amr arasında olmuştur. binası iki kişi arasında müşareket içindir.

vahidi isnada misal: قاَتَلَهُمُ اللهْ

hz. Allah kafirleri öldürdü. kafirler hz. Allah'a karşılık vermeye muktedir değillerdir. binası vahidi isnad içindir.

2. Bab : فَعَّلَ يُفَعِّلُ تَفْعِيلاً

Mevzunu :فَرَّحَ يُفَرِّحُ تَفْرِيحاً

Bu babın alemeti; Aynel fiili ve falel fiili arasına aynel fiili cinsinden bir harf ziyadesiyle mazide 4 harf üzerine olmaktır.

Bu babın binası; galiben teksir (çokluk) içindir.

Teksir (çokluk) bazen fiilde olur; طَوَّفَ زَيْدٌ الْكَعْبَةَََ

Zeyd kabeyi çok kere tavaf etti, çok kere manasını tavvefe nin tefıl babından gelmesiyle anladık.
Burada teksir fiildedir, zira Kabe-i Muazzama birdir, zeyd te bir tane, lakin çok kere tavaf yapılabileceğinden teksir fiildedir.

Teksir (çokluk) bazen failde olur; مَوَّتَ اْلاِبِل


Develer öldü, develerin çok olduğunu yine mevvetenin tefıl babından gelmesiyle anladık. Teksir faildedir, zira bir deve çok kere ölemez, develer ölür. Bu şekilde mana fesih oluyor.

Teksir (çokluk) bazen de mefulde olur; غَلَّقَ زَيْدٌ اْلباَبَ

zeyd kapıları kilitledi, bakınız kapılar manasını gallaka dan aldık. Teksir, cemi olarak mana verdiğimiz mefuldedir.Zira zeyd bir tane, kilitlemek fiilide tek, lakin kapılar çok olabilir.O halde teksir mefulde .

Babe degilde ebvabe diye degistirmistik sanirim. Kapilar cok oldugu icin bizzarure kilitlemek iside cok oluyor. Bir kilitleme ile bütün kapilar kilitlenemeyecegine göre.
Teksir fail veya mefulde olursa bizzarure fiildede olur.

gallekadan nasil kapilar manasini aliyorsunuz? ben sahsen alamadim. Bi izah edebilirmisiniz? ???

Allah razi olsun:) cok guzel acikladiniz:)

devam edelim o halde :)

2. nev’i: sülasi mücerred üzerine iki harf ziyade kılınan şeydir. 5 bab’dır.

Evvelki bab: اِنْفَعَلَ يَنْفَعِلُ اَنْفِعَالاً

Mezünü: اِنْكَسَرَ يَنْكَسِرُ اِنْكِساَراً

Alameti:mazinin evveline hemze ve nun ziyadesi ile mazisi beş harf üzerine olmasıdır.

Binası mütavaat içindir.
Mütavaat:حُصُلُ اثَرِ الشَّيْءِ عَنْ تَعَلُّقُ الْفِعْلِ الْمُتَعَدِّ
Müteaddi fiilin mef’ule teallukundan bir şeyin eserinin hasıl olmasıdır.

Mesela: كَسَرْتُ الزُّجَاجَ فَانْكَسَرَ ذَلِكَ الزُّجَاجُ
ben camı kırdım şu cam kırılmaklığı kabullendi

kesera(kırmak) fiil, mütekellim fail, ezzücace mef'ulüdür kesera müteaddi fiildir. Müteaddi fiil olan kesera nın mef'ulübih olan ezzücaceye taallugundan bir eser hasıl olmuştur ki bu eser 'fenkesera zalikezzücacü' yani camın kırılmaklığı kabullenmesidir. Fenkesera mutavaat fiil zalikezzücacü failidir, mutavaat bir nev'ı lazımdır mefulü bih almaz.

emsileden sonra en çok sevdiğim kitap bina.kelime çekmeyi ve bulmayı çok severdim.kelime bulmakda üstüme yokdu bi zamanlar. >:(

affınıza sığınarak "tef'ıl" babına dönmek istiyorum.

tef'ıl babının binası teksir içindir. ancak bununla beraber; "tağdiyye - itikad - kabul - sözü kısltmak içinde olabilir.

TAĞDİYYE; فَرَّحْتُ زَيْدًا ben zeydi ferahlattım.
İTİKAD: اَلْقُرْآنُ شَافِعٌ وَ مُشَفَّعٌ kur'anı kerim şefaat edicidir ve şefaati kabul olunmuştur.
KABUL; وَحَّدْتُ الله ben allahın bir olduğuna itiikad ettim
SÖZÜ KISALTMAK ; هَلَّلَ كَبَّرَ tehlil etti yani la ilahe illallah dedi. diğeride tekbir etti yani allahüekber dedi.



nakıs fiiller tef!ıl babına nakledilirken masdarları تَفْعِلَةً vezninde gelir. غَزَّى يُغَزِّى تَغْزِيَةً gibi.


tef'ıl babının masdarları TEF'ILEN vezninden başka vezinlerde de olabilir. bunlar;
تِفْعالاً تِمسَالاً
فِعَّالا كِذَّابا
مُفَعَّلا مُمَزَّقا
تَفْعِلَتا تَكْلِمَتا
تَفْعالا تَكْرَارا
فِعالا جِهَادا
فَعالا صَلَاتا
تَفْعُلَتا تَهْلُكَتا
تَفْعيلا تَكْلِيما

(şuruhu's-sarf)

iftial babından devam edelim inşallah..
en kısa zamanda kelime derslerimizede devam ederiz inşallah aişegül kardeşim :)

2. Bab:اِفْتَعَلَ يَفْتَعِلُ اِفْتِعاَلاً

Mevzünü:اِجْتَمَعَ يَجْتَمِعُ اِجْتِماَعاً

Alameti:evveline hemze, fael fiili ve aynel fiili arasına ت (te) ziyadesi ile mazisi beş harf üzerine olmasıdır.

Binası: mutavaat içindir.
misal جَمَعْتُ اْلاِبِلَ فَاجْتَمَعَ ذَلِكَ اْلاِبِلُ
Ben develeri topladım şu develer toplanmaklığı kabullendi.

Cemea fiil, mütekellim fail, el iblü mef’ulüdür. Cemaa müteaddi fiildir. Müteaddi fiil olan cemea’nın mef’ul olan el ibü’ ye taallugundan bir eser hasıl omuştur ki bu da fectemea zelikel iblü yani develerin toplanmaklığı kabul etmesidir. Fectemea mutavaat fiil zalikel iblü failidir.

3.bab: اِفْعَلَّ يَفعَلُّ اِفْعِلاَلاً

Mevzünü: اِحْمَرَّ يَحْمَرُُّ اِحْمِرَارًا

Alameti; evveline hemze, ahirine lamel fiili cinsinden bir harf ziyadesi ile mazisi beş harf üzere olmasıdır.

Binası; mübalağa lazım içindir.

Misal; حَمُرَ زَيْدٌ
Zeyd kızardı

Hamura fiil zeyd faildir, fail olan zeyd’in fiili olan hamura muf’ule geçmeyip kendi nefsinde vaki olmuştur, binası lazım içindir.

اِحْمَرَّ زَيْدٌ
Zeyd mübalağa ile kızardı; ihmerra fiil zeyd failidir. Fail olan zeyd’in fiili olan ihmerra mef’ule geçmeyip nefsinde vaki olmuştur, binası lazım içindir. Ziyade harf ziyade manaya delalet ettiği için mubalağa manası verilir.

Bu babın binası elvan ve uyup için olur denildi;
Elvan renk demektir. Levnün lafzının cemi olup لَوْنٌ لَوْنَانِ اَلوانٌ olarak tasrif olunur.

اِحْمَرَّ زَيْدٌ
Zeyd kızardı zeyd için bir renk hasıl olmuştur, o halde binası elvan içindir.

Uyup ayıp mağnasındadır. Aybün lavzının cemi olup عَيْبٌ عَيْبَانِ عُيُوبٌ olarak tasrif olunur.
اِعْوَرَّ زَيْدٌ
Zeyd şaşı oldu.
Zeyd’in şası olması halk arasın da hoş görülmemiştir. Binası uyup içindir.

4. bab تَفَعَّلَ يَتَفَعَّلُ تَفَعُّلً

Mevzünü; تَكَلَّمَ يَتَكَلَّمُ تَكَلُّمً

Alameti; evveline ت (te), fael fiili ve aynel fiili arasına aynel fiili cinsinden diğer bir harf ziyadesi ile mazisi beş harf üzere olmasıdır.

Binası tekellüf içindir.

Tekellüf: تَحْصِيلُ الْمَطْلُوبِ شَيْئاً بَعْدَ شَيْئٍ
bir şeyden sonra diğer bir şeyin matlubunun hasıl olmasıdır.

Misal; تَعَلَّمْتُ الْعِلْمَ مَسْئَلَةً بَعْدَ مَسْئَلَةٍٍ
Bir meseleden sonra diğer bir mesele olan ilmi zorlukla öğrendim.

yani mütekellim emsileden sonra diğer bir mesele olan binayı zorlukla öğrendiğini ifade etmiştir.