Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim
Güneş Sistemi'nin en büyük yer kayması
Güneş Sistemi'nin en büyük yer kayması
Gök bilimciler, Satürnâün buzul uydusu Iapetusâta Güneş Sistemiânin en büyük yer kaymasını tespit ettiklerini açıkladı.
ntvmsnbc
Cassini uzay aracının Iapetusâtan elde ettiği görüntüler, bugüne kadar sadece Dünya ve Marsâta görülen ve âSturzstromâ olarak bilinen doğa olayının Satürnâün uydusunda da gerçekleştiğini gösterdi. Sturzstrom, heyelanların 20-30 katı büyüklüğünde ve âyatayâ olarak yaşanan yer kaymaları olarak tanımlanıyor.
Sturzstromâun nasıl gerçekleştiğine dair tartışmalar günümüzde devam ediyor. Cassiniânin elde ettiği fotoğrafları inceleyen bilim insanları ise buzul uydudaki yer kaymasının, âyüzeyin ısınması nedeniyle büyüyerek ilerlemeye devam ettiğiniâ düşünüyor.
Dünyaâda, yer kaymalarının kat ettiği yatay mesafe, dikey mesafenin iki katını geçmiyor. Sturzstromâda ise yer kaymasının kat ettiği yatay mesafe, dikey mesafenin 30 katını bulabiliyor.
Iapetusâta gözlemlenen olayın, materyallerin buzun üzerinde daha kolay kayması veya kaymanın ortaya çıkardığı ses dalgalarının kaya ve enkazı daha akışkan kılması gibi faktörlere bağlı olabileceği düşünülüyor. Yine de, kesin bir açıklama sunuşabilmiş değil.
âIAPETUS BİR İSTİSNAâ
Satürnâün uydusundaki yer kaymasını tespit eden Washington Üniversitesiânden Kelsi Singer, âIapetusâun öne sürülen teorilere kıyasla kendine has bir düzene sahip olduğunuâ belirtti.
Singer, âIapetusâta yaşanan yer kaymalarının, Dünyaâda gözlemlenemeyecek ve laboratuvar ortamında deneyi yapılamayacak kadar büyük, gezegen ölçeğinde bir olay olduğunuâ ifade etti. ABDâli gökbilimci, âGördüğümüz yer kayması kayalardan değil, buzullardan oluşuyor. Bu yüzden farklı bir yerçekimi söz konusu. Ayrıca, Iapetusâta atmosfer veya manyetik alan bulunmuyor.Kısaca, Dünyaâda gördüğümüz uzun yerkaymalarını açıklamak için kullandığımız teoriler, Iapetus için de öne sürülebilirâ dedi.
Iapetus, Güneş Sistemiândeki en ilginç jeolojik özelliklere sahip kozmik cisimlerden biri. Satürnâün uydusu ekvator kısmında daha şişkin iken, kutupları daha basık. Ayrıca, yükseklikleri 20 kmâye varabilen devasa dağlara sahip. Ayrıca, bazılarının derinliği 25 kmâyi bulan dev kraterleri bulunuyor.
âEVERESTâTEN UZUN DAĞLARâ
Iapetus, Marsâta görülenlere kıyasla çok daha büyük âdev yerkaymalarınaâ sahne oluyor. Washington Üniversitesiânden William Mckinnon, bunun sebebini Iapetusâun sahip olduğu inanılmaz topografyaya bağlıyor. McKinnon, âTuhaf şeklinin yanı sıra, meteorların oluşturduğu kraterler çok derin, Everestâin iki katını geçen dev dağlar var... Bu kadar çok topografik özellik ara sıra farklı jeolojik olaylara imkan veriyorâ dedi.
Singer, Iapetus üzerindeki araştırmasında gerilim kırılmalarını araştırıyordu. Ancak karşısına 30 dev yer kayması çıktı. Bunlardan 17âsi krater duvarlarında, 13âü ekvatordaki çıkıntıların eteklerinde yer alıyordu.
Cassini fotoğrafları üzerinde yapılan analizlerde, Iapetusâtaki buzun Dünyaâdaki buza kıyasla çok daha düşük bir sürtünme katsayısı olduğu ve bu kapsamda daha hızlı hareket ettiği belirlendi.
Singer ve meslektaşları, buzdaki çok küçük temas noktalarının kayma esnasında cidi ölçüde ısınıyor olabileceğini, böylece buz enkazın daha akışkan bir hale geldiğini düşünüyor. Singer, birgün fizikçilerin laboratuvar ortamında yapacağı deneylerin bu düşünceyi savunan sonuçlar ortaya çıkarabileceğine inanıyor.