Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim
Tâdil-i Erkânın Önemi Ve Hükmü
NAMAZIN RÜKÜNLERİ FARZDIR
Namazın altısı namaz dışında, altısı da namaz içinde olmak üzere on iki farzı bulunmaktadır. Bu farzlardan namazın içinde olanlara aynı zamanda ârükünâde denmektedir. Yani namazın, üzerine bina edildiği ana çatı demektir.
Bir bina düşünün; temel, sütun ve direkleri sağlamsa bina sağlamdır; çürükse bina da çürüktür ve her an yıkılmaya mahkûmdur.
Namazın farz olan rükünlerini binanın üzerine kurulduğu ana sütunlara benzetirsek; bu rükünlerin sağlam olması, namazın da sıhhatinin şartlarındandır; birisinin bozuk olması ise namazın sıhhatine engeldir. Meselâ namazda iftitah tekbiri, kıyam, kıraat, rükû, secde ve teşehhüt miktarı oturmak farz olduğundan, bunların birinin eksik olması hâlinde namaz sahih olmaz. Bu rükünlerden birisi unutularak da olsa özürsüz olarak yapılmamış olduğu sonradan anlaşılsa, namazı iade etmek gerekir.
Bunlardan birisini imamın da yapmadığı anlaşılırsa, yine namazın iadesi şarttır.
Tadil-i erkânın önemini vurgulayan hadisler vardır:
Ebû Hüreyre (ra) rivâyet ediyor: Allah Resûlü (asm) mescitte iken bir adam geldi ve namaz kıldı. Peygamber Efendimiz (asm), adama:
âDön ve namazını tekrar kıl; sen namaz kılmış sayılmadın!â buyurdu.
Adam namazını yeniden kıldı. Allah Resûlü (asm) daha sonra namazı şöyle anlattı:
âNamaza durduğunda tekbir al. Sonra Kurâânâdan Ümmüâl-Kurâânâı (Fatihaâyı) ve sana kolay geleni oku. Sonra mutmain oluncaya kadar rükû yap. Sonra rükûdan dimdik oluncaya kadar kalk. Sonra secdeye var. Mutmain oluncaya kadar secdede kal. Sonra doğruluncaya kadar kalk. Bundan sonra bütün namazlarında böyle yap.â 1
Yine Peygamber Efendimiz (asm): âNamazdan çalanlar hırsızlık bakımından insanların kötüsüdürâ buyurmuş, Ashab-ı Kiram da; âYa Resûlallah, insan namazdan nasıl çalar?â diye sorduklarında, Allah Resulü (asm):
âNamazda rükû ve secdeyi tam olarak yapmazsa namazdan çalmış olur!â buyurmuştur.2
Bir başka hadislerinde ise Allah Resulü (asm):
âAllah Teâlâ beş vakit namazı farz kılmıştır. Kim abdestini güzelce alır; vaktinde namazını kılar; namazını huşû ile kılar, rükû ve secdesini tam yaparsa, Allahâın onu affedeceğine dâir sözü vardır. Böyle yapmayanlar için Allahâın sözü yoktur. Allah dilerse affeder, dilerse azap eder.â 3
Meselâ; kıyamda dimdik durmak, rükûda sırtın dümdüz olması ve en az bir defâa âsübhane rabbiyeâl-azîmâ diyecek kadar beklemek tadil-i erkândandır. Keza rükûdan kalktıktan sonra belini iyice doğrultmak ve burada âsübhanallahâ diyecek kadar beklemek, secdede en az bir kere âsübhane rabbiyâel aâlââ diyecek kadar beklemek, secdede alınla beraber burnu da yere koymak, iki secdeyi birbiri ardınca yapmak, iki secde arasında âsübhanallahâ diyecek kadar beklemek tadil-i erkândandır.
Görüldüğü gibi namazı tam ve eksiksiz kılmak, Allahâın rızasına vesile olması açısından önemli bir farizadır. Şu halde rükünlere riâyet etmek ve tadil-i erkân üzere kılmak, namazın âtamâ olması için önemli birer kilometre taşı mesabesindedir.
Tadil-i erkâna bilerek riâyet edilmediği takdirde, bu, namazın bozulmasına sebep teşkil eder. Unutarak riâyet edilmez ise, âvacipâ diyenlere göre sehiv secdesi kurtarmakla beraber; âfarzâ diyenlere göre namaz yine bozulmaktadır.
Tadil-i erkâna riâyet etmeyen kimseler imamlık yapamazlar; böyle bir imamın arkasında kılınan namazın iâde edilmesi ihtiyata daha uygundur.
Nasıl namazı namaz yapan farzlardan söz ediyorsak, rüknü rükün yapan temel davranışlardan da söz etmemiz gerekiyor. Bu temel davranışlara tadil-i erkân diyoruz. Bu temel davranış olmadığında rükün, rükün olmuyor.
Hal böyle olunca namazda tadil-i erkân, Şafiî ve Maliki Mezhepleri ile Hanefî mezhebinden İmam-ı Ebû Yusufâa göre farzdır.
İmam-ı Azam ile İmam-ı Muhammedâe göre ise vaciptir.
Bu durumda tadil-i erkânı da namazın ana çatısı içinde ele almalıyız. Ve namazda tadil-i erkânâa önem vermeliyiz.
1- Müslim, Salât, 45.
2- Müsned, 3/56.
3- Ebû Davud, Salat, 8.
Süleyman KÖSMENE