Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim


müzekkerlik ve müenneslik

Arapçada her isim ya müzekker veya müennestir. Genel anlamda bu ayrılık eril ve dişil olmaya göre olsa da cansızlarda müzekker ve müenneslikte bu ayrıma gidilmemiştir. Çünkü cansızların cinsiyeti yoktur. Gerçek olup olmama ile lafzında alamet olup olmama bakımından iki kategoride çeşitlere ayırabiliriz.

1. Gerçek Olup Olmama Açısından

A.Hakiki müzekker ve hakiki müennes

Müzekkerlik ve müenneslik ölçüsünün gerçek olarak cinsiyete bağlı olarak yapıldığı müzekker ve müenneslere hakiki müzekker veya hakiki müennes denir. Burada lafsında alamet olup olmadığına değil, erillik ve dişiliğin cinsiyete bağlı yapılıp yapılmadığına bakılır. Bu da insan ve hayvanlarda meydana gelir. O halde aşağıdaki listenin sağ tarafında bulunanlar hakiki müzekker solunda bulunanlar hakiki müennestir.
Ana امBaba اب
Dişi deveناقة Erkek deveجمل
Tavukدجاجة Horoz ديك
B. Mecazi Müzekker ve mecazi müennes
Müzekkerliğin ve müennesliğin cinsiyete göre yapılmadığı müzekker ve müenneslerdir. Bu da insan ve hayvan dışında cinsiyeti olmayan cansızlar ve kavramlar için kullanılır. Bunun herhangi bir kuralı olmayıp semaidir(Araplardan işitilmiştir.)Mesela;
قَلَمٌ mecazi bir müzekkerdir. شَمْسٌ (güneş)ve شَجَرَةٌ (ağaç)mecazi müenneslerdir. Çünkü ister lâfzen olsun ister olmasın ölçü cinsiyet değildir.

2.Cinsiyet Alameti Olup Olmama Açısından

A.Lâfzî Müennes
Müzekkerliğin herhangi bir alameti olmaz. Kelimede asıl olan müzekkerliktir. Lafzında müennes alameti olmakla bir kelime müzekkerlikten düşer. Müenneslik alametleri üçtür:

1-Yuvarlak te: Müennes sayılan varlıklarla bunların sıfatlarının sonunda bulunur.
Müennes için Müzekker için
Yazıcı كاتب كاتبة
Öğretmen معلم معلمة

2-Uzun dişilik elifi: Bu alamet, en çok, renk ve sakatlığı gösterenافعل veznindeki kelimelerin müennesinde bulunur.sonuna gelen elife elifi memdüde denir.
فعلاء Müennes için افعل Müzekker için
Beyaz ابيض بيضاء
Topal اعرج عرجاء
3-: Bu alamet, en çok, افعل veznindeki sıfatı müşebbehe’ler(en anlamı katan kalıplar) فعلى vezninde müennes yapılınca, bu müennes kelimenin sonunda bulunur.sonuna gelen elife elifi maksura denir.
فعلى Müennes için افعل Müzekker için
En büyük اكبر كبرى
En küçük اصغر صغرى
En güzel احسن حسنى

B. Semai(Manevi) Müennes

Müennesliğin herhangi bir alamete bağlı olmamasıdır. Bu da ya manasında müenneslik barındırır(manevi) veya tamamen Araplardan işitilmiştir(semai).Mesela

اُخْتٌ (kız kardeş) زَيْنَبُ (Zeynep) hiçbir lâfzî anlamı olmadan müennestir. شَمْسٌ ise herhangi bir müenneslik alameti olmadığı için lâfzî müennes değildir. Ama manevi müennes de değildir. Bu tamamen semaidir.

Öte yandan حَمْزَةٌ lâfzî bir müennes iken manevi bir müennes değildir. Lafzında müenneslik ta’sı olduğu için lâfzen müennes ama erkek için kullanılmıştır. Böylece manen müzekkerdir. Bu da kullanımdan sonra bilindiği için semai kategorisine girmektedir.


Modern Arapça

MollaCami.Com