istif'al babının sini 6 manaya gelir;
1. talep içindir; اَسْتَغفِر الله ben hz. Allahtan mağfiret talep ederim.

2. sual içindir; اِسْتخْبَرَ haber sordu

3. tahavvül (dönüşmek) içindir; اِسْتخْلَّ الْخَمْرُ şarap sirkeye dönüştü

4. itikat içindir; اِعْتَقَدُّ اَنّه كَرِيمٌ ben onun iyi olduğuna itikart ettim

5.vicdan(bulmak) içindir; اِسْتَجَدُّ شَيْئاً ben o şeyi yeni buldum

6. teslim içindir: اِسْتَرْجَعَ القَومُ kavim mevlaya teslim oldu

emeklerine sağlık kardeşim. Allah razı olsun.. daha kalıcı olcak inş. :)

eğer kelimede illet harflerinden ikisi bulunursa lefif isimlendirilir.
eğer bu iki illet harfi aynel fiili ve lamel fiili olursa lefifi makrun isimlendirilir. رَوَى gibi

eğer illet harfleri kelimenin fael fiili ve lamel fiilinde olursa lefifi mefruk isimlendirilir وَقى gibi.

aynel fiili ve lamel fiili bir cinsten olan her fiil muzaaf isimlendirilirr ki; evvelki harf diğerine idğam olunur. مَدَّ gibi. aslı: مَدَدَ idi.


kendisinde hemze olan her fiil mehmüz isimlendirilir.
eğer hemze fiilin fael fiilinde olursa mehmüzel fa' اَخَزَ gibi,
eğer hemze fiilin aynel fiilinde olursa mehmüzel aynسَئَلَ gibi
eğer hemze fiilin lamel fiilinde olursa mehmüzel lam قَرَءَ gibi


şu kısımların haricindeki her fiil sahihtir.

eveet iğlal kaidelerine başlıyoruz :)

1. iğlal kaidesi: اَلْواَوُ وَالْياَءُ اِذَاتَحَرَّكَتاَوَانْفَتَحَ مَاقَبْلَهُماَ قُلِبَتاَاَلْفاً

''vav veya “ye” harekeli olup, makablileri meftuh olursa ''vav ve “ye” elife kalbolunurlar.

قاَلَ ve كاَلَ

قاَلَ aslında قول idi. vav harekeli ma kabli meftuh 1. iğlal kaidesince vav elif'e kalp olundu قول oldu.

2. iğlal kaidesi:

وَالْياَءُ اِذاَانْكَسَرَ مَاقَبْلَهاَ تُرِكَتْ عَلَى حاَلِهاَساَكِنَةً اَوْمُتَحَرِّكَتاً اِذَاكاَنَتِ الْحَرَكَةُ فَتْحَةًً
“ye” ister sakin, ister meftuh olsun, ma kabli meksur olduğu zaman, hali üzerine terk edilir.

خَشِيَ ve خَشِيتَ gibi.

3. iğlal kaidesi:

وَالْياَءُ السَّاكِنَةُ اِذاَضُمَّ ماَقَبْلَهاَ قُلِبَتْ وَاوًا
ye sakin olup, ma kabli mazmum olursa ye harfi, vav harfine kalp olunur.

يُوسِرُ aslında يُيْسِرُ idi.
ye sakin ma kabli mazmum 3. iğlal kaidesince ye, vav'a kalp olundu يُوسِرُ
oldu

4. iğlal kaidesi:

الْوَاوَالسَّاكِنَةَ اِذَاانْكُسِرَ ماَقَبْلَهاَ قُلِبَتْ ياَءً
vav sakin, ma kabli meksur olursa, vav harfi, ye harfine kalbolunur.
قِيلَ aslında قُوِلَ idi.

vav'ın kesresinden önce, kaf'ın zammesi ağır geldiği için, kaf'ın zammesini hazfettik. vav'ın harekesini kaf harfine verdik ve 4. iğlal kaidesince vav'ı, ye'ye kalbettik, قِيلَ oldu.

5. iğlal kaidesi:

وَالْوَاوُ الْمُتَحَرِّكَةُ اِذَاوَقَعَتْ فىِ آخِرِ الْكَلِمَةِ وَانْكُسِرَ ماَقَبْلَهَا قُلِبتْ يَاءً
Harekeli olan vav, kelimenin ahirinde olup, ma kablide meksur olduğu zaman vav ye'ye kalp olunur.

غَبِيَ aslında غَبِوَ idi. vav harekeli ma kabli meksur 5. iğlal kaidesince vav ye'ye kalp olundu غَبِيَ oldu.

6. iğlal kaidesi

وَكُلُّ وَاوٍ وَياَءٍ مُتَحَرِّكَتَيْنِ يَكُونُ مَاقَبْلَهُمَا حَرْفاً صَحِيحاً سَاكِنًا نُقِلَتْ حَرَكَتُهُماَ اِلَىالْحَرْفِ الصَّحِيحِ

vav ve ye harekeli olup, ma kablileri sahih sakin bir harf olduğunda vav ve ye'nin harekeleri, sakin olan harfe nakledilir.

misal; يَقُولُ ve يَكِيلُ

يَقُولُ aslında يَقْوُلُ idi. vav sakin ma kabli sakin olan kaf, vav'ın harekesi kaf'a nakledildi يَقُولُ oldu

يَكِيلُ aslında َيَكْيِلُ idi.

7. iğlal kaidesi

وَكُلُّ وَاوٍ وَياَءٍ اِذَاكَانَتاَمُتَحَرِّكَتَيْنِ وَوَقَعَتاَفِىلاَمِ اْلفِعْلِ وَماَقَبْلَهُماَحَرْفٌ مُتَحَرِّكَةٌ اُسْكُنَتاَمَالَمْ يَكُنْ مَنْصُوباً

vav ve ye kelimenin lamel fiilinde harekeli olarak vaki olup, ma kablide harekeli bir harf olursa, mensup olmadığı müddetçe sakin kılınır.

يَرْمِى aslında يَرْمِىُ idi.

ye kelimenin lamel fiilinde harekeli olark vaki olmuştur, ma kablide harekelidir, 7. iğlal kaidesince ye sakin kıılındı يَرْمِى oldu.

8. iğlal kaidesi;

وَاِذا اجْتَمَعَتِ الْوَاوَانِ الْاُولَى سَاكِنَةٌ وَالثَانِيَتُ مُتَحَرِّكَةٌ فَاُدْغِمَتُ الْاُولى فِى الثَّانِيَةِ

evvelkisi sakin, ikncisi müteharrik iki vav ictima ettiği zaman evvelkisi ikincisinde idgam olunur.

مَغْزُوٌّ aslı; مَغْزُووٌ idi. evvelkisi sakin ikinci harekeli iki vav icima etmiştir. 8. iglal kaidesine teb'an evvelki vav diğerinde idgam olundu. مَغْزُوٌّ oldu.

9. iğlal kaidesi:

وَاِذا اجْتَمَعَ الْوَاوُ وَالْياءُ وَالْاُولى ساكِنَةٌ وَالثَّانِيَةُ مُتَحَرِّكَةٌ قُلِبَتِ الْواوُ ياءً وَكُسِرَ مَاقَبْلَ الْاُولَى لِتَصِحَّ الْياءُ وَاُدْغِمَتُ الياء فِى الياء

evvelkisi sakin ikincisi müteharrik vav ve ye ictima ettiği zaman vav ye ye kalbolunur. ye'nin binasının sıhhati için evvelkisinin ma kabli kesralanır. ye ye de idgam olunur.

مَرْمِىٌّ aslında مَرْمُوىٌ idi.
evvelkisi sakin ikincisi müteharrik vav ve ye ictima etmiştir. vavı ye'ye kalbettik. yenin binasının sıhhati için ma kablini yani mim harfini kesraladık. ye yi ye de idgam ettik şedde verdik مَرْمِىٌّ oldu

misal fiillerde 2., 3. ve 6. bablarda; malum olan müzari emir ve nehi sıgalarında vav iki kesra arasında vaki olduğu için sakıt olur.(düşer)

mesela: وَعَدَ يَعِدُ aslında يَوْعِدُ idi. vav kesra-i takdiri olan ye ile kesra-i hakiki arasında vaki olup hafiflik için düşer.

وَهَبَ يَهَبُ aslında يَوْهِبُ idi. yine vav iki kesra arasında kaldığı için düştü. halk harflerine kesra sakil geldiği için he nin kesrası fethaya tebdil edildi.

وَرِثَ يَرِتُ aslında يَورِتُ idi. vav iki kesra arasında kaldığı için hazfedildi.

amma muzaf: aynel fiili sakin lamel fiili müteharrik olduğu zaman veya her ikisi müteharrik olduğu zaman muzafda idgam vaciptir.
مَدَّ فَرَّ gibi aslında: مَدد فَررَ idi.

aynel fiili müteharrik lamel fiili sakin olursa izhar lazımdır. مَددْنَ

her ikisi sakin olursa ikinci harf harekelenir, evvelkisi ikincisine idgam olunur. لَمْ يَمُدَّ aslında لَمْ يَمْدُدْ idi.