Te’kit Nun’u (Nûnu Müşeddede): Emir ve Nehiy’in malumda ve meçhul de cemisi üzerinedir. Nun’u Muhaffefe’de böyledir ama Nun’u Muhaffefe, Tesniye ve cemi müennese dâhil olmaz.


Emri Gaib Nun’u Müşeddede;
لِيَنْصُرَنَّ لِيَنْصُرَانِّ لِيَنْصُرُنَّ
لِتَنْصُرَنَّ لِتَنْصُرَانِّ لِيَنْصُرْنَانِّ

Emr-i Gaib Nun’u Muhaffefe;
Müfret Müzekker: لِيَنْصُرَنْ
Müfret Müennes: لِيَنْصُرُنْ
Cemi Müzekker: لِتَنْصُرَنْ


Emri Hazır Nun’u Müşeddede;
اُنْصُرَنَّ اُنْصُرَانِّ اُنْصُرُنَّ
اُنْصُرِنَّ اُنْصُرَانِّ اُنْصُرْنَانِّ

Emri Hazır Nun’u Muhaffefe;
Müfret Müzekker muhataba: اُنْصُرَنْ
Cemi Müzekker muhataba: اُنْصُرُنْ
Müfret Müennes muhataba: اُنْصُرِنْ

Emr-i Gaib Nun’u Muhaffefe;
Müfret Müzekker: لِيَنْصُرَنْ
Müfret Müennes: لِيَنْصُرُنْ
Cemi Müzekker: لِتَنْصُرَنْ


لِتَنصُرَنْ لِتَنصُرَا لِتَنصُرْنَ


Emri Hazır Nun’u Muhaffefe;
Müfret Müzekker muhataba: اُنْصُرَنْ
Cemi Müzekker muhataba: اُنْصُرُنْ
Müfret Müennes muhataba: اُنْصُرِنْ

اُنْصََََُرِنْ اُنْصراَ اُنْصُرنَ

Tam olsun, hepsini çekelim, darılmasın bize ;)

ikinci nev-ide başka önemli bir şey varmı, iddessera ve issegala var zanımca ıdgamları.

Arkadaslar, cok seyleri atlamissiniz. Mesela Saazlar gibi.

Arkadaslar, cok seyleri atlamissiniz. Mesela Saazlar gibi.

tefe'ul ve tefaaul bablarının fael fiilinde 10 harften biri olduğu zaman babın "te"si bu harflere kalbolunur.
10 harf: ت ث د ذ ز س ص ض ط ظ


mesela: ادَّثَّرَ aslında تَدَثَّرَ idi. te ile dal harfinin mahreçleri birbirlerine yakın olup, kolaylaştırmak için te dale kalbolundu. dal 2. dalda idgam olundu. sakin ile ibtida mümkün olmadığı için evveline hemzei vasl getirildi.ادَّثَّرَ oldu.


اِثّاقَلَ aslında تَثاقَلَ idi. yine te se ye kalbolundu. idgam olundu. hemzei vasl getirildi.


bu kelimeleri tasrif etmekle devam edebiliriz...

اِدَّثَّرَ يَدَّثَّرُ اِدَّثُّرًا فَهُوَمُدَّثِّرٌ وَذَاكَ مُدَّثَّرٌ لَمْ يَدَّثَّرْ لَمَّايَدَثَّرْ مَايَدَثَّرُ لايَدَّثَّرُ لَنْ يَدَّثَّرَ لِيَدَّثَّرْ لاَيَدَّثَّرْ
اِدَّثَّرْ لاَتَدَّثَّرْ


اِثَّاقَلَ يَثَّاقَلُ اِثَّاقُلاً فَهُوَمُثَّاقِلٌ وَذَاكَ مُثَّاقَلٌ لَمْ يَثَّاَقَلْ لَمَّايَثَّاقَلْ مَايَثَّاقَلُ لايَثَّاقَلُ لَنْ يَثَّاقَلَ لِيَثَّاقَلْ لاَيَثَّاقَلْ اِثَّاقَلْ لاتَثَّاقَلْ

3. fasla başlayalım.

3. fasıl bir takım faideler hakkındadır.

Lazım fiil;
evveline hemze
ahirine harfi cer
aynel fiili şeddelemek ile müteaddi olur.

mesela;خَرَجَ(çıktı) fiilini ele alalım. lazım fiildir. evveline hemze ziyadesiyle if'al babına nakledildiğinde اَخْرَجَ olur ki çıkardı manasına müteaddidir.

veya aynı fiilin aynel fiilini şeddeleyerek tef'ıl babına nakledelim خرَّجَ yine çıkarmak manasına müteaddi olur.

veya ahirine harfi cer ziyadesi ile; خرجتُ بِهِ مِنَ الدَرِ ben onun ile evden çıktım. bu misalde fiil harfi cer vasıtasıyla mefulü bih gayrı sarih alarak kısmen müteaddi olmuştur.


Yine şeddeli veya evvelinde hemze olan bir fiilden bunları kaldırdığımızda müteaddiyi lazıma çevirmiş oluruz.

bununla beraber müteaddi bir fiil infial babına nakledilmekle lazım olur; كَسَرَ kırdı manasına müteaddidir. اِنْكَسَرَ olduğunda kırıldı, kırılmayı kabullendi anlamına lazım olur.

lazım fiiller mefulü bih almaz; çünkü meful cümleyi tamamlamak içindir. halbuki lazım fiil fail ile tam olur. başka bir şeye ihtiyaç yoktur.

lazım fiillerin meçhulüde gelmez; çünkü normalde fiil meçhule çevrildiğinde fail hazfedilir, meful naibü fail olur. lazım fiil meful almadığı için eğer meçhul olursa fail yerine geçecek birşey olmaz


fakat müteaddi fiiller hem mefulü bih alır, hemde meçhulleri gelir.

İftial babının fael fiilinde itbak harflerinden(ص ض ط ظ ) bir harf olduğu zaman, iftealenin "te" si "tı" olur.
اِصْتَبَرَ iftealenin fael fiilinde sad vardır. "te" harfi kolaylık için "tı" ya çevrilerek اِصْطبَرَ denilir.

iftealenin fael fiilinde د ذ ز harflerinden biri olduğu zaman iftealenin "te" si "dal" olur. اِزْتَجَرَ bu kelime اِزْدجَرَolarak kullanılır.

iftealenin fael fiilinde و ي ث harflerinden biri olduğu zaman bu harfler "te" ye kalbolunur. "te " iftealenin "te"sinde idgam olunur. اِتَّقَى gibi. aslında اِوْتَقَى idi.

isimlere ve fiillere ziyade kılınan harfler 10 dur. bunlar; اليوم تنساه kelimesindeki harflerdir.

bu harflerin bir kelimede zaid olduğunu anlamak için 3 sebeb ararız;
1. kelimenin harfleri adedi 3 harften fazla olmalı
2. kelimenin evvelinde yukarıdaki harflerden biri olmalı
3. kelimenin aslı ile zaid harf bulunduğu zaman manalar birbirine benzer olmalı.

mesela; اَكْرَمَ 3 harf den fazladır. evvelinde zaid harflerinden hemze vardır. hemze varken ikram etti, kaldırdığımızda iyilik yaptı manasınadır..her iki surette mana birbirine yakındır. öyleyse hemze bu kelimede zaiddir.

ifal babının hemzesi birtakım manalar içindir;

tağdiyye; اَكْرمْته ben ona ikram ettim. kelime sülaside lazım iken ifal babına gelmekle müteaddi oldu

sayrure (bir halden diğer bir hale geçiş) اَمْشى الرجل racül sürü sahibi oldu. evvelindeki hemze sayrure içindir.

vicdan(bulmak) اَبْخَلْتُه ben onu cimri buldum.

haynune: bir şeyin husul vaktinin yaklaştığını ifade eder: اَحْصَدَ الزَرْعُ ziraat olunacak şeyin hasat vakti yaklaştı.

izale(gidermek) اَشْكَيْتُه ben ondaan şikayetimi girderdim

duhul: اَصْبَح الرَجل racül sabaha dahil oldu

kesrat; اَلْبَنَ الرجل racülün yanında süt çok oldu.


bu fiiller sülaside bu anlamları ifade etmezler. ifal babına nakledildiği zaman , evvelindeki hemze sebebiyle bu manalara gelirler.

İstef’ale’nin Sin’i altı manaya gelir;

Talep: mef'ulden fiili talep içindir. اَسْتَغْفِرُ اللهَ ben Allahü tealadan mağfiretimi talep ederim

Sual: failden mef'ulu talep içindir. اِستَخْبَرَ haberi sual etti.

Tahavvül: bir halden diğer bir hale dönmek manasındadır. اِستَخَلَّ الْخَمْرُ Şarap sirkeye döndü.

İtikad: fail veya mef'ulu, zanni veya kat-i bir vasıf üzerine olduğunu iğtikat içindir.
اِسْتَكْرَمْتُهُ Ben onun cömert olduğuna inandım

Vicdan: اِسْتَجَدْتُ شَيْأً ben bir şeyi yeni buldum.

Teslim: failin mef'ule teslim olduğunu ifade içindir.اِسْتَرْجَعَ الْقَوْمُ عِنْدَ الْمُصِيبَةِ kavim musibet anında rucu etti.

med, liin, zevaid ve illet harfleri birdir. hepsi aynıdır.. bu harfler و ى ا dir.

Her bir fiili mazinin evvelinde bu harflerden biri bulunursa muğtel diye isimlendirilir. harekeleri yüklenmekte sahihe benzediği için de misal diye isimlendirilir.وعد, يسر

eğer bu harfler kelimenin ortasında olursa ecvef diye isimlendirilir.قال باع

eğer bu harfler kelimenin ahirinde olursa nagıs diye isimlendirilir. غزا رمى