Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim

Ebû Hanîfe’nin Mezhebine Tabi Olanların Çokluğu

Ebû Hanîfe’nin Mezhebine Tabi OlanlarınÇokluğu, Mezhebinin Dünyanın Dört BirTarafına Yayılıp Meşhur Oluşu


İmam Ebû Hanîfe'yi diğer imamlardan ayırt eden bir özellik de, mezhebine mensup olanların sayısının fazlalığı ve mezhebinin dünya­nın dört bir tarafına yayılıp meşhur olmasıdır. Yeryüzü müslümanlarının yarısı, hatta üçte ikisi onun mezhebine bağlıdır.

Ayrıca onun mez­hebi ilk tedvin edilen mezheptir.

Hafız Zehebî Siyeru A'lâmi'n-Nubelâ'da şöyle demektedir:

“Evzâî’nin mezhebi bir müddet meşhur otup yayıldı ancak daha sonra mensupları kaybolup gitti. Sufyan ve isimlerini verdiğimiz diğer­lerinin mezhepleri de aynı akibete uğradılar. Bugüne kadar sadece dört mezhep varlığını sürdürdü. Müctehid olmaları bir tarafa, kaybo­lan mezhepleri hakkıyla öğrenerek ayakta tutan insan sayısı azdı. Ebû Sevr'in mezhebinin de 300 yılından sonra mensubu kalmadı. Da­vud'un mezhebinin de az mensubu kaldı. İbn Cerîr'in mezhebi ise 400 yılından sonraya dek kaldı... Davud'un mezhebinde de bir sapma yok­tur; içinde güzel değerlendirmeler vardır, naslara tabiiyet söz konusu­dur. Bazı alimler ondan farklı düşünmezler. Ancak, bir kısım meselelerdeki yaklaşımları mezhebinin itibarını düşürmüştür.” [1]

Zehebî, Tezkiretu'l-Huffâz'da da şöyle demektedir:

“Şamlılar, ar­dından da Endülüslüler bir müddet Evzâî’nin mezhebine tabi oldular. Sonra bu mezhebi bilenler kalmadı. Ondan geriye, ihtilaflı konuiarı iş­leyen kitaplarda bulunan bilgiler kaldı.” [2]

Efendim İmam Rabbani Abdulvehhab Şa'rânî Mîzân kitabında şöyle demektedir:

“Ebû Hanîfe’nin mezhebi ilk tedvin edilen mezhepdir. Bazı keşif ehli insanların belirttiği gibi, en son kaybolacak mezhep te odur. Al­lah Ebû Hanîfe'yi dini ve kulları için imam olarak seçmiştir. Her asır­da mensupları artarak devam etmektedir ve bu durum kıyamete kadar sürecektir. Eğer bu mezhep mensuplarından birisi hapsedilip kırbaçlansa, bu mezhebi bırakacaksın dense, yine de bu yoldan ayrılmaz. AlIah o imamdan, tabiilerinden, ona ve diğer imamlara saygıda kusur et­meyenlerden razı olsun.” [3]

Şa'rânî Mizdân'da şunu da demektedir:

“Allah Teâlâ (mana aleminde) dinin kaynağını gözleme imkanı bahşedince, bütün mezheplerin ona bağlı olduğunu gördüm. (Bu kay­naktan beslenen) dört imamın mezheplerinin su arklarının hepsinin de aktığını müşahede ettim. Bu arada kaybolup gitmiş, hiç mensubu kalmamış mezhepleri de gördüm. Arkları taşlaşmıştı. İmamlar içinde arkı en uzun olanın Ebû Hanîfe olduğunu müşahede ettim.

Bunu sıra­sıyla İmam Maiik'inki, İmam Şâfiî’ninki, İmam Ahmed b. Hanbel'inki takip etmekteydi. Arkı en kısa olanları ise İmam Davud'un mezhebi idi. Bu mezhep beşinci hicri asırda kaybolup gitmiştir. Arkların uzun­luğuyla kısalığını, imamların mezhepleriyle amel edilmesi sürelerine yordum. Keşif ehli, İmam Ebû Hanîfe’nin mezhebi ilk tedvin edilen mezhep olduğu gibi son kaybolacak mezhep olduğunu söylemiştir.” [4]

[1] Siyeru A'lâmi'n-Nubelâ, VIII/92.

[2] Tezkiretu'l-Huffâz, 1/182.

[3] el-Mîzânu'l-Kubrâ, 1/59. Mısır-1344. Ezher baskısı.

[4] el-Mîzânu'l-Kubrâ, 1/27.

Hanefi Mezhebi