Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim
çocuklarda tuvalet eğitimi
Tuvalet eğitimi, çocuğun hiç bir kimsenin yardımı ve hatırlatması olmadan, kendi kendine tuvaletinin geldiğinin farkına varıp, tuvalete gidip tuvaletini yapabilmesidir. Yani tuvalete gitme davranışını kontrol edebilmesidir. Tuvalet eğitimi, anne babanın çocuğunun çişinin geldiğini farkedip onu uyararak tuvalete göndermesi değildir.
Tuvalet Eğitimi İçin Uygun Zamanlama
Tuvalet eğitimi için 2- 2,5 yaşları beklenmelidir. Çünkü çocukta tuvaletini yapmayla ilgili organlar bu yaşlar civarında gelişir. Bu yaşlardan önce çocuk tuvaletinin geldiğini hissetse bile tutamaz.
Çocuğun tuvaletinin geldiğinin farkına varması, farkına vardıktan sonra tutabilmesi ve gidip yapabilmesi için, bu işlemin tümü ile ilgili organlarla (böbrek, karın kasları, sidik torbası) beyin arasındaki sinyallerin gidip gelebilmesi için gerekli gelişimin tamamlanmış olması gereklidir.
Genellikle halk arasında tuvalet eğitimine başlamak için daha erken yaşlar düşünülür. Örneğin; 1-1,5 yaş gibi, hatta daha kundaktan alıştırdığını iddia eden anneler bile vardır. Ancak 2-2,5 yaş öncesinde annenin belirli saatlerde çocuğunu tuvalete oturtması, bezini açması veya çocuğun hareketlerinden tuvaletinin geldiğini anlayıp tuvalete götürmesi tuvalet eğitimi değildir. Çünkü, bu durumlarda çocuğun tuvaletini yapması kendi kontrolü altında değildir. Onun için de tuvalet eğitimi anlamına gelmez.
Çocuklar arasındaki farklılıklar da unutulmamalıdır. Yani 2 yaşından bir kaç ay önce veya 2,5 yaşından biraz sonra alışabilen çocuklar da vardır.
2-2,5 yaşından önce çocuk tuvalet eğitimi için zorlanmamalıdır. Zorlandığında anne ile çocuk arasında bir mücadele olabilir. Tuvalet eğitimi 1-1,5 yaşlarında verilmeye çalışıldığında hem anne hem de çocuk gereksiz yere üzülmüş ve zorlanmış olacaktır. Erken yaşta lazımlığa (oturağa) oturtulmaya zorlanan çocuklar birkaç ay içinde bunu bırakacaklardır. Ayrıca erken yaşta zorlamayla yapılan tuvalet eğitiminin daha sonraki yaşlarda bazı davranış ve kişilik bozukluklarına da yol açtığı yapılan araştımalarda saptanmıştır. Örneğin; çok erken yaşlarda zorlanarak alıştırılan çocuklar daha büyük yaşlarda altlarına yeniden kaçırabilirler.
Tuvalet Eğitiminin Verilmesi
Çocuklar genelde tuvalet eğitimine hazır olduklarında bazı işaretler verirler. Bunlar ara sıra gündüz uykularından kuru kalkmaya başlamaları, bezden rahatsız olduklarını ifade etmeleri veya 1-2 saat kuru kalabilmeleridir.
Çocuk belirli aralıklarla tuvalete veya oturağa oturtulur. Tuvalete oturduğunda kendisini güvende hissetmelidir. Eğer tuvaletin içine düşeceğinden korkarsa bir daha oturmak istemeyebilir. Bu nedenle eğer tuvalete oturuyorsa klozete uygulanan ek bir kapak ilave edilebilir. Alaturka tuvaletlerde ise tuvaletin deliği çocuğu ürkütebilir. Alaturka tuvalet yerine oturağa oturtmak gerekir. Özellikle kakalarını yaptıklarında kendi vücutlarından çıkan bir şeyi görme ihtiyacındadırlar.
Çocuk düzenli ve devamlı olarak oturağa oturtulur. Oturtma aralıkları çocuğun gün içindeki faaliyetlerine göre ayarlanabilir. Örneğin; yemeklerden sonra, uykudan önce gibi. Böylece çocuk hem tuvalete oturmaya alışacak hem de tuvaletinin gelişi düzene girecektir. Bu aralıklar çocuktan çocuğa, çiş sıklığına ve düzenine göre ayarlanmalıdır.
Çocuğa tuvalete gittiğinde kolay indirilip kaldırılabilen giysiler giydirilmelidir (eşofman veya belden lastikli pantalon gibi).
Çocuk tuvalete oturtulduğunda biraz oyalanmalıdır. Henüz tuvaletini yapmasıyla ilgili kasları çok iyi gelişmemiş olduğundan, tuvaletini hemen oturur oturmaz yapamayabilir veya hepsini bir anda yapamayabilir. Bu nedenle tuvalette otururken eline bir oyuncak verilebilir veya kısa bir hikaye kitabı okunabilir. Böylece hem tuvaletini yapması sağlanır hem de tuvalet işi zevkli ve keyifli bir hale dönüşmüş olur.
Çocuğa tuvaleti geldiğinde bunu söylemesi ve tuvalete gitmesi gerektiği anlatılmalıdır. Böylece ondan ne beklenildiği açıkça belirtilmiş olur.
Anne tuvalete gideceği zaman “Çişim geldi tuvalete gidiyorum.” diyerek çocuğa örnek olmalıdır.
Kazayla altına yaptığı zamanlarda ise çocuğu utandırıcı mahçup edici ifadelerden özellikle sakınılmalıdır. Utandırıcı ve aşağılayıcı laflar söylendiğinde çocukta suçluluk duygusu oluşabilir.
Çocuğunuz kakasını kendisine ait ilginç bir ürün olarak görmektedir. Kakasının kendi vücudundan çıktığının yeni farkına varmıştır. Bu nedenle kakasıyla ilgili olumsuz şeyler söylemekten kaçınmalı. Anne çocuğunun altını silerken kötü koktuğunu söyler, burnunu kapatıp lazımlığı yüzünü ekşiterek hemen döker ya da kakasına bakmak istediğinde ona kızılırsa duyguları incinir. Onun ilgisini paylaşılıyormuş gibi görünüp rol yapmak gerekmez ancak kakasının pis olduğunu ve iğrenmesi gerektiği ona aşılanmamalı. Çocuk kakasının ailesini iğrendirdiğini bilirse tüm vücudunun dolayısıyla da kendisinin ailesini iğrendirdiğini düşünebilir.
Doktorunuz tarafından gerekli görülmemişse bağırsak hareketlerini kolaylaştırmak için ilaç vermemeli.
Tuvalet alışkanlığını kazandıktan sonra, 4-5 yaşlarında, temizlik alışkanlığını da çocuğa öğretmek gerekir. Yani tuvaletini yaptıktan sonra (çiş veya kaka) hem kendi temizliğini hem de tuvaletin temizliğinin nasıl olacağını öğrenmelidir. Su ile temizliğini yaptıktan sonra kağıt ile kurulanması gerektiği ve daha sonra ellerini çok iyi yıkaması gerektiğini bilmelidir. Kızların önden arkaya doğru taharetlenmeleri gerektiği anlatılmalıdır.
Çocuk tuvalet eğitimini kazanana ve alışkanlık haline getirene kadar, anne bütün bu dikkat edilecek konuları düzenli ve sürekli olarak uygulamalıdır.